Elvira en de Monnik

Verschillende mensen hebben Sander en mij al gecomplimenteerd met het vinden van een mooie naam voor onze dochter. Het heeft nog best lang geduurd voordat Sander en ik eruit waren hoe we haar wilden noemen. Ik had mijn zinnen gezet op wat mooie namen als Winifred, Zenobia of Isolde, maar dat zag Sander allemaal niet zitten. Inmiddels begon de tijd aardig te dringen en ik had al een angstvisioen dat na een spannende bevalling in het ziekenhuis de verloskundige zou zeggen: "Gefeliciteerd, een gezonde meid! Hoe heet ze?" en dat wij dan zouden zeggen: "Erm..." Een collega van me maakte het nog erger door te zeggen dat zijn oudste dochter te vroeg was geboren en twee dagen door het leven is gegaan als 'baby' in het ziekenhuis. Dat wilde ik toch zeker niet.

Gelukkig heb ik in juni "The Monk" van Matthew Lewis nog eens herlezen. Daarin kwam een zeer verstandige en onverschrokken edeldame voor met de naam Elvira Dalfa. Ik legde dit voor aan Sander en hij vond het gelukkig ook een mooie naam, waardoor we het toch nog eens konden worden over een naam voor onze mooie dochter.

"The Monk" is een van de allereerste Gothische Horror romans en heeft het genre deels vormgegeven. Het gaat over de verleiding en definitieve ondergang van een monnik uit een klooster in Madrid. In het boek komen marteling, moord en ongepaste seks en verkrachting rijkelijk voor. Bij het herlezen viel het me vooral op hoe gewelddadig het boek eigenlijk was.

Spoilers ahead!

De monnik is aan het begin van het verhaal een ster in Madrid. Hij staat bekend als enorm vroom en rechtschapen en alle burgers van Madrid doen niets liever dan een mis van hem bijwonen, maar toch blijft hij nederig en teruggetrokken onder alle aandacht. Maar dan blijkt al snel dat hij door zijn afzondering en kerkelijk leven maar weinig kijk heeft op de verleidingen van gewone mensen en de kleine misstappen die zij kunnen begaan. Omdat hijzelf nooit een misstap heeft begaan en nooit vergeving nodig heeft gehad, kan hij het ook maar moeilijk geven aan anderen, die zich niet aan zijn hoge idealen kunnen houden (en dat ook niet hoeven, aangezien zij geen religieuze eden hebben gezworen).
Dan wordt hijzelf in verleiding gebracht, door een vrouw die zich voordeed als een monnik, alleen maar om in zijn nabijheid te kunnen verkeren. Door haar vergaande daad voelt hij zich enorm gevleid. Maar hij is ook bang haar weg te sturen, dan zou uitkomen dat zijn orde en hijzelf zo makkelijk te bedotten zijn en dat zij een vrouw hebben toegelaten waar vrouwen verboden zijn. Dat zou hun goede naam ook bezoedelen. Dan blijkt dat ook zijn goede naam en het aanzien van zijn orde zo belangrijk is voor de monnik, dat hij daarvoor andere, ernstiger transgressies door de vingers wil zien.
De monnik komt ook in contact met Antonia en haar moeder Elvira. Antonia is een mooie jongedame van lage adel, die door haar moeder zeer beschermd is opgevoed. Haar moeder heeft duidelijk al het een en ander meegemaakt in het leven en heeft daarom een wat sombere kijk op de aard van mensen. Elvira is ernstig ziek en de monnik komt een aantal maal bij hen over de vloer om Elvira bij te staan. Maar eigenlijk wil hij zich tijdens deze bezoekjes verlustigen aan Antonia. In gesprekken met het naïeve meisje laat hij zien in hoeverre hij al gecorrumpeerd is door zijn eigen transgressies en zijn omgang met Mathilda, de vrouw die zich voordeed als monnik om bij hem te kunnen zijn. Elvira is wat wereldwijzer dan Antonia en zij beseft al heel snel dat de monnik zich beter voordoet dan hij is en dat veel mensen niet verder kijken dan de vrome façade. Wanneer de monnik een keer te ver gaat, stuurt Elvira hem weg.
Nu weet de monnik dat hij te ver is gegaan en dat hij nooit meer bij Antonia in de buurt zal kunnen komen. Zijn lust naar haar zal nooit bevredigd kunnen worden. Dat kon het toch al niet, omdat hij een monnik was, maar hij hoopte op een verborgen verhouding met haar. Dat was al een duidelijk teken van zijn corruptie. Dan stelt zijn voormalige vriendin Mathilda voor dat hij Antonia tot de zijne maakt met behulp van duivelskunsten. De monnik weigert, dat is hem nog steeds een stap te ver, maar hij is wel bereid om Mathilda de duivels op te laten roepen en alleen gebruik te maken van wat dat hem kan bieden. Hij vindt dat de schuld van de duivelskunsten dan niet op zijn ziel drukken.
Uiteindelijk loopt alles steeds verder verkeerd voor de monnik. Hij weet met behulp van duivelskunsten weer bij Antonia in de buurt te komen, maar weet haar niet te overmeesteren, wel komt Elvira te overlijden van de schrik. Dan ontvoert hij Antonia door iedereen te laten denken dat zij dood is. Wanneer hij haar in haar macht heeft, verkracht hij haar bruut. toch geeft hem dat niet de bevrediging die hij zocht. Antonia wijst hem nog steeds af. Hij wil haar niet doden, maar kan haar ook nooit meer laten gaan, zij zou zijn reputatie totaal vernietigen. Zij probeert te vluchten, waarbij hij haar dodelijk verwond.

In een andere verhaallijn zijn twee mannen op zoek naar hun zuster en verloofde Agnes. Zij had een tijd doorgebracht in het klooster dat verbonden was aan dat van de monnik in Madrid. Zij was zwanger geraakt van haar verloofde. De moeder overste van het klooster, die ook haar goede naam van het klooster niet op het spel wilde zetten in de ogen van de monnik, besloot haar toen op te sluiten in dezelfde catacomben waar de monnik ook Antonia voor altijd gevangen wilde houden. De mannen geloven het verhaal dat hun zuster en verloofde gestorven is niet en zij breken samen met een woedende menigte in in het nonnenklooster. Na een zoektocht vinden zij Agnes en de stervende Antonia. Zij arresteren dan ook de monnik. Beide kloosters gaan in vlammen op.

De monnik zal zich moeten verantwoorden voor de rechters van de inquisitie. Hij wordt gemarteld maar bekent nog niets. Hij durft niet te bekennen, het zou de doodstraf betekenen. Met zijn zonden op zijn geweten zou hij dan naar de hel gaan. Maar als hij niet bekent zal hij gemarteld worden tot hij sterft, waarna hij ook naar de hel gaat. Hij denkt dat het niet langer mogelijk is om vergiffenis voor zijn daden te krijgen van de God, waardoor zijn lot vast staat (ook al weer een zonde op zich, God kan alles vergeven). 

Wanneer de monnik zijn dilemma overdenkt, wordt hij bezocht door Mathilda, die met behulp van haar duivelskunsten is ontkomen aan de inquisitie. Zij geeft de monnik nog een laatste kans om ook een duivel op te roepen en zo gered te worden. Dan verdwijnt zij naar een lang en gelukkig leven vol rijkdom. In wanhoop roept de monnik dan een duivel op. Deze voert hem weg uit de gevangenis, in ruil voor zijn ziel. Dan wordt de monnik verraden door de duivel en deze laat hem stervend achter op een bergtop, waarna hij naar de hel zal gaan om te boeten voor zijn misdaden.

Conclusie

Het boek zit vol met interessante thema's. De belangrijkste is natuurlijk de neergang en definitieve val van de monnik. Hij begint als een goed man, maar uiteindelijk wordt hij door zijn eigen trots en ijdelheid ten val gebracht. Mathilda speelt in op zijn ijdelheid, door hem te vertellen dat zij alles heeft geriskeerd om bij hem te zijn. Later speelt zij in op zijn angst voor ontdekking van zijn misdaden, waarmee voornamelijk zijn goede naam beschadigd zou raken. Er zijn verschillende momenten waarop de monnik zijn neergang een halt had toe kunnen roepen, maar dat zou iedere keer een pijnlijk moment van zelfreflectie en openbare boetedoening betekend hebben. En dat kan hij niet aan. 
Daarnaast gaat de roman ook over de lichtzinnigheid van mensen bij het vereren van idolen. De hele stad Madrid vereert de monnik als een heilige, terwijl hij eigenlijk helemaal niet zo vroom en nobel is. Slechts enkelen realiseren zich dat hij ook gewoon een man moet zijn, met zijn sterke punten en zijn zwakke kanten. En de adoratie van de massa slaat al snel om in blinde haat wanneer zij te horen krijgen van de misstanden in de kloosters van de monniken en nonnen, waar de monnik deel van uitmaakt. 

En tot slot is de massa de monnik al weer vergeten tegen de tijd dat hij stervend op een bergtop ligt, verlaten en verraden door iedereen. De massa heeft al weer een nieuw idool gevonden.

Naast alle corruptie, geweld, marteling, seks en verkrachting is er in het verhaal ook ruimte voor werkelijke romantiek, liefde en dapperheid. De twee vrienden die op zoek zijn naar hun zuster en verloofde zijn voorbeelden van echte goede mensen, met hun fouten.

The Monk
The Monk kopen