The Bridge on the River Kwai (1957) van David Lean (Lawrence of Arabia) was weer een lekker deprimerend WOII - drama. De film is gebaseerd op het gelijknamige Franse boek van Pierre Boulle (Ook van Planet of the Apes). In de film zien we Alec Guinness (Lawrence of Arabia, Scrooge, Tinker, Tailor, Soldier, Spy), William Holden (Ashanti) en Sessue Hayakawa in de belangrijkste rollen.
Spoilers
De film begint met een grote groep krijgsgevangenen die naar een Japans krijgsgevangenenkamp worden gebracht. Ze staan onder leiding van Colonel Nicholson (Guinness) en de stemming zit er nog redelijk in. Zij worden gadegeslagen door Navy Commander Shears (Holden), een Amerikaan, die al langer in het kamp vastzit en weet hoe het er toegaat. Het kamp wordt geleid door Colonel Saito (Hayakawa).
Het verblijf van de krijgsgevangenen begint meteen al lekker. Saito heeft de opdracht om een spoorbrug te bouwen over de Kwai rivier. Saito wil dat laten doen door de krijgsgevangenen, waaronder ook de officieren. Nicholson is het daar niet mee eens. Volgens de
Geneefse Conventies zijn officieren uitgesloten van fysieke arbeid.
(Beetje kul allemaal, Japan heeft de Geneefse Conventies nooit getekend en krijgsgevangenen kunnen wel arbeid verrichten, maar het mag onder de Geneefse Conventies geen arbeid zijn die de oorlog ten goede komt. En daarbij als je je krijgsgevangenen laat meebouwen aan je eigen oorlogsinfrastructuur, vraag je om problemen.) Het komt meteen tot een confrontatie tussen Nicholson, zijn lagere officieren en Saito. Nicholson en zijn mannen moeten eerst lange tijd in de zon staan. Daarna worden zij opgesloten in kleine, hete hutten, weg van de andere manschappen. Maar Nicholson houdt vast aan zijn overtuigingen. Uiteindelijk gaat Saito door de knieën en Nicholson en zijn officieren hoeven niet aan de spoorlijn te werken.
Wanneer Nicholson na zijn ontberingen weer een beetje op krachten is gekomen, bekommert hij zich weer om zijn manschappen. Hij ziet dat zij moeten werken aan de spoorlijn en is ontevreden over wat hij ziet. Zijn mannen hebben de discipline laten varen en dragen zich niet zoals het leden van het Britse leger betaamt. Bovendien is de brug een zooitje en stort steeds in. Zijn manschappen hebben wel ideeën over het verbeteren van de situatie, maar delen dat niet met de Japanners, dat zijn tenslotte de vijanden.
Nicholson wil de bouw van de brug gebruiken om het
moreel van de troepen te herstellen en aan Saito te laten zien dat Britten gewoon in alles beter zijn. Legerarts Clipton (
Donald,
Vikings)waarschuwt hem nog dat dat gezien kan worden als collaboratie, maar Nicholson is verblind door de mogelijkheid van een morele overwinning van Brits organisatietalent op Saito. In een spannende scene waarin Nicholson en zijn officieren overleggen met Saito en zijn manschappen wordt briljant geschetst hoe Nicholson de macht weer naar zich toetrekt in de verhouding met Saito. Hij biedt aan de brug te laten bouwen door zijn manschappen en te zorgen dat deze op tijd af is voor de planning van Saito. Saito kan alleen maar toestemmen.
Ondertussen is Shears ontsnapt en weer terechtgekomen bij andere Britse troepen in de regio. Zij weten al van de spoorlijn en hebben een idee waar hij ongeveer ligt. Maar Shears is als door de hemel gezonden met zijn exacte kennis van het gebied. Zij pressen hem om deel te nemen aan een (zelfmoord)missie om de brug te vernietigen. Shears heeft daar weinig trek in, maar de Britten weten genoeg van hem, dat hij ook niet terug wil naar het Amerikaanse leger.
De missie gaat op weg onder leiding van Major Warden (
Hawkins, Lawrence of Arabia), met Shears, Joyce (
Horne) en Chapman in de richting van het krijgsgevangenenkamp en de spoorlijn. Ook zij lijden veel ontberingen. Maar uiteindelijk komen zij, met hulp van de lokale Thaise bevolking, aan bij de spoorbrug.
De spoorbrug is net afgerond, precies op tijd! Nicholson is erg tevreden met wat zijn mannen hebben gebouwd en denkt dat hij een Britse overwinning heeft geboekt op de Japanse bezetter. Hij geniet die avond van een voorstelling van zijn manschappen om de oplevering van de brug te vieren. Ondertussen zijn de commando's druk bezig om allemaal springstoffen aan te leggen bij de pilaren van de brug.
De volgende morgen zal de spoorbrug voor het eerst in gebruik genomen worden. Die nacht is het niveau van de rivier enorm gedaald. De springladingen en de onstekingsdraden zijn zichtbaar. Nicholson kan geen sabotage van zijn brug velen. En hij gaat op zoek naar de saboteurs, zich niet realiserend dat het dus zijn collega's zijn. Het komt tot een confrontatie tussen Nicholson en de commando's en het gaat er nog om spannen of de brug wel tot ontploffing gebracht kan worden.
Maar gelukkig, net terwijl de eerste Japanse trein over de brug wil rijden, valt een stervende Nicholson nog op de ontsteker en laat zo de brug ontploffen. De trein verdwijnt de diepte in.
Conclusie
Wauw! Wat een film. Als je allemaal stoere acteerkanonnen wil zien, die tegen elkaar opbieden met wie het stoerste acteerkanon is, dan is dit de film voor jou!
Guinness is wat jonger dan ik gewend ben, maar fantastisch als Colonel Nicholson die in zijn trots op en liefde voor zijn manschappen en werkgever volledig uit het oog verliest waarom hij nou ook weer in Burma en Thailand was. Hij raakt geobsedeerd door de brug. Het succes van de de bouw van de brug wordt voor hem het bewijs van de superioriteit van het Britse leger en Britse cultuur. Hiervoor werkt hij samen met de vijand, laat hij zijn officieren dwangarbeid verrichten en haalt hij zelfs zieken over om aan de brug te werken.
Daar tegenover staat Saito, die net zo overtuigt is van zijn culturele gelijk. Maar hij denkt dat hij dat kan bewijzen door de Britten iets te laten doen dat zij niet willen doen. En daarmee raakt hij verzeild in een machtsspel, dat hij dan uiteindelijk verliest.
Dan is er ook nog Shears. Die heeft lang geleden al de waanzin van de oorlog ingezien en maakt zich niet meer druk over wie er een beste is of wie gelijk heeft. Hij wil de waanzin van het Thaise oerwoud overleven en terug naar huis om een mooi meisje te vinden. Maar uiteindelijk is hij nog wel de meest rationele van het stel. Hij weet wanneer hij verloren heeft en hij weet ook nog waar hij kan winnen. En hij verliest nooit uit het oog wie zijn vrienden en wie zijn vijanden zijn.
Een bijzondere rol was er ook voor legerarts Clipton. Deze probeerde steeds de stem der redelijkheid te zijn en Nicholson ervan te overtuigen dat samenwerken met de Japanners geen goed idee was, stille sabotage was de betere route om te kiezen. Uiteindelijk is hij ook degene die na afloop het definitieve commentaar op de oorlog heeft, waanzin!
En het is ook waanzin waar we allemaal naar zitten te kijken. Het krijgsgevangenenkamp is afschuwelijk en mannen gaan bij bosjes neer als gevolg van de hitte, het vieze water en de slechte zorg. Met veel moeite wordt er een brug gebouwd door de ene partij, die daarna onmiddellijk weer vernietigd wordt door de andere partij. De manschappen van Nicholson worden allemaal vervoerd naar een ander krijgsgevangenenkamp, Nicholson, Saito, de commando's en verschillende Japanse officieren gaan allemaal dood en de passagiers van de Japanse trein storten allemaal de diepte in. Uiteindelijk is er in de hitte van het Thaise oerwoud helemaal niets bereikt, behalve een hoop doden en ellende en niemand zal er ook iets van weten.
Verder deed deze film ook denken aan de andere film van David Lean, Lawrence of Arabia, dat hij vijf jaar later zou maken, met een flink deel van dezelfde cast. Ook daar gaat een vertegenwoordiger van het Britse Rijk en de Britse cultuur naar de barbaren in de wildernis. De Britse beschaving blijkt maar een dun laagje vernis dat al vrij snel wordt afgeworpen en de Brit voelt zich al snel erg thuis onder de lokale barbaren. En uiteindelijk blijft er van alle avonturen maar weinig over met eeuwigheidswaarde.
Weer een deprimerende film over de waanzin van oorlog, maar zeker de moeite van het kijken waard.
