Machines

Onlangs was ik jarig en ik heb een hoop mooie dingen gekregen, waaronder weer een mooi boek van vriend M. Vriend M. geeft mij wel vaker boeken en het is meestal een schot in de roos, zoals ook dit keer weer. Dit keer ging het om Machines like me van Ian McEwan (Hij schreef ook Atonement en The Children Act, die beiden verfilmd zijn) .

Spoilers

Dit boek speelt in een alternatief universum. Toen duidelijk werd dat Alan Turing homoseksueel (in 1952) was, besloot hij niet om mee te gaan in chemische castratie, maar juist om de gevangenisstraf te accepteren. Tijdens zijn tijd in de gevangenis, had hij tijd om na te denken en dit zorgde voor een enorme wetenschappelijke doorbraak rondom kunstmatige intelligentie. Deze doorbraak heeft verregaande invloed gehad op de samenleving. Veel (laagopgeleide) mensen raken hun baan kwijt en leven in armoede, dat veroorzaakt een hoop sociale onrust. 

Ondertussen is Argentinië de Falkland-eilanden binnengevallen (in 1982). Dit kan Margaret Thatcher natuurlijk niet op zich laten zitten. Maar haar troepen zijn niet succesvol, maar worden juist vernietigend verslagen door de Argentijnen. 

Tegen deze achtergrond van maatschappelijke en politieke onrust treffen we Charlie Friend. Deze 30+er stuitert een beetje doelloos door het leven. Hij verdient wat geld met handelen op de beurs, maar is daar niet bijzonder succesvol in. Hij woont in een appartement en boven hem woont de tien jaar jongere Miranda, een student. 

Dan komen Adam en Eva op de markt, zelfbewuste, hyperintelligente androïden, die een persoonlijkheid kunnen krijgen en als een soort computer en personal assistent in één kunnen functioneren. De implicatie dat het niet meer dat sexbots zijn, is wel duidelijk. Met een onverwachte erfenis kan Charlie er één kopen en samen met bovenbuurvrouw Miranda probeert hij de robot op te voeden en te gebruiken.

De zaakjes lijken eerst goed te verlopen. Er ontstaat een relatie tussen Charlie en Miranda. En Adam lijkt zich goed aan te passen aan het leven van slaaf en computer in één. Charlie zet Adam in om geld te verdienen via de beurs. Als snel blijkt Adam daar veel beter in dan Charlie en Charlie wordt langzaam rijk. Hij overweegt om zijn relatie met Miranda te verdiepen door samen een huis te kopen, met het geld dat Adam verdient.

Maar al snel ontstaan er scheurtjes in het idyllische leven. Adam valt ook in te zetten voor seks. Miranda maakt daar gebruik van. Is de robot beter in bed dan Charlie? Bovendien doorziet Adam al snel allerlei sociale leugentjes en heeft veel sneller toegang tot informatie dan gewone mensen dat hebben. Hij realiseert zich dat Miranda een groot geheim met zich meedraagt. Binnen een paar weken worden de verschillende relaties onder druk gezet. Bovendien blijkt dat Adam een van de weinige robots is, die niet heeft gekozen voor zelfvernietiging binnen een paar weken.

Conclusie

Een vrij kort boek, dat makkelijk wegleest. En het werpt wat interessante vragen op over menselijkheid, de aanwezigheid van kunstmatige intelligentie en algoritmen in ons leven en hoe wij ons daarbij staande houden. 

Al vrij snel wordt het de lezer duidelijk dat mensen nou ook niet zo heel gezellig zijn. Charlie is behoorlijk dom en onverantwoordelijk en blind voor zijn eigen tekortkomingen. Op zijn 30e heeft hij nog niets gemaakt van zijn leven en overweegt totaal niet de implicaties van alle kunstmatige intelligentie waarmee hij zich omringt. 

Miranda heeft dingen gedaan die zij voor zichzelf goedpraat, maar natuurlijk allerlei grenzen heeft overschreden. Ze is wanhopig op zoek naar vergiffenis en probeert die te vinden eerst in goede werken. Daarna bij Adam, maar die veroordeelt haar zo mogelijk nog harder, aangezien hij nog maar weinig sociale filters heeft. 

Maar ook Adam is een bedreiging. Hij probeert zich een beeld te vormen van de wereld om hem heen en hij begrijpt die wereld maar matig. De manier waarop kinderen opgroeien en zich sociale regels eigen maken, is kennelijk toch belangrijker dan alleen brute intelligentie. 

En de risico's van kunstmatige intelligentie, de algoritmen en het verzamelen van allerlei data worden ook even aangestipt. Binnen de kortste keren manipuleert Adam de beurzen en verdient veel geld. Binnen de kortste keren onthult hij een verborgen geheim, wat grote gevolgen heeft voor de mensen om hem heen. En die risico's zien we nu ook al om ons heen. Veel data die we verzamelen is gebaseerd op het lichaam en gedrag van mannen (de eeuwige standaard) wat gewoonweg risico's oplevert voor vrouwen. En zo zijn er wel meer risico's aan leunen op data alleen, risico's voor de gehele samenleving.    

Al met al een kort boek, dat lekker wegleest en na afloop nog flink wat stof tot nadenken geeft. Een aanrader.