Enige tijd geleden heb ik weer een interessant boek uit de bibliotheek gehaald. Het is De ontdekking van Urk van Matthias Declercq. Deze Vlaamse journalist had in 2009 Urk bezocht, naar aanleiding van de moord op Dirk Post. Hij vond zijn korte verblijf in Urk toen bijzonder bevreemdend en besloot om in 2019 nog eens terug te keren en nader kennis te maken met de inwoners van Urk.
Spoilers
Het gaat over Urk.
Uit het onderzoek van Declercq rijst uiteindelijk een zeer interessant beeld op. Op Urk werd een enorme isolatie, gecombineerd met een zeer gevaarlijk bestaan voor de mannen (de visserij) omgezet in een hele sterke gedeelde identiteit, wat de isolatie alleen nog maar versterkte (alleen Urkers begrijpen Urkers). De isolatie was zelfs zo erg, dat er te weinig huwelijkspartners van buiten waren en dat de Ziekte van Buchem vaak voorkwam onder de bevolking (ook in andere vissersdorpen als Spakenburg, Katwijk en Volendam komt dat beeld naar voren).
De isolatie werd ook gevoed door de afkeer die de rest van Nederland had van Urk en Urkers. De eilandbewoners werden gezien als arm, dom en achterlijk en werden nauwelijks betrokken bij de inrichting van de Noordoostpolder. De Noordoostpolder was bedoeld voor frisse nieuwe model-burgers, niet voor Urkers. Vandaar dat ook na de inpoldering en de aanleg van een weg de Urkers nog steeds erg op zichzelf gericht bleven.
Verder is Urk ook sterk gelovig, allemaal verschillende protestantse stromingen. Bijna iedereen gaat naar een kerk. En iedereen kent elkaar via een kerk. Waar in de rest van Nederland de ontkerkelijking heel hard gaat, blijft men in Urk naar de kerk gaan en blijft het geloof een belangrijke rol spelen, sterker dan op de rest van de Biblebelt.
Maar moderne tijden vallen niet tegen te houden. Het begon met het afsluiten van de Zuiderzee en de inpoldering van Urk. Er kwam meer contact met de rest van Nederland. Daarnaast moesten de Urker vissers nu langer op zee blijven om de lange reis winstgevend te maken. Er kwamen grotere boten, een visafslag en een visverwerkende industrie. En met het geld deed ook de drank en de drugs zijn intrede in Urk. En al snel werden vissers ook criminelen. En het internet laten de religieuze gemeenschappen ook op hun grondvesten schudden.
Conclusie
Zonder dollen, dit is een uitgebreid boek, waarin Declercq uitvoering verslag doet van zijn tijd in Urk, zijn manier van onderzoeken en zijn bevindingen. In die zin lijkt het erg op een ethnografie, zoals ik die zelf ook zou moeten maken, wanneer ik Antropologisch Onderzoek zou doen.
Declerq betrekt een kamer in bij een Urks gezin, die nog in het oude centrum van Urk wonen. Hij beschrijft hoe hij als vreemde eend in de bijt langzaam wordt geaccepteerd in de Urkse gemeenschap. Hij praat met mensen, zoekt informanten die hem weer introduceren bij andere mensen, hij neemt deel aan hun feesten, hij bezoekt hun religieuze vieringen en hij beschrijft allemaal wat hem verteld wordt, wat mensen daar zelf van vinden en wat hij daar van vindt.
Ook duikt Declercq in de geschiedenis, de economische ontwikkelingen en de religieuze instituties van Urk. En hij verbindt die allemaal op een interessante manier met elkaar.
Een erg interessant boek, wanneer je eens iets meer wilt weten over een van de bekendste dorpen van Nederland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten