The Searchers

In de maand juli had de Belgische zender Canvas een programma waar bij een klassieke film werd uitgezonden, voorafgegaan door een diepgaand gesprek over de film, Cinema Canvas. Veel van de films die werden uitgezonden had ik al eens eerder gezien, maar The Searchers kende ik nog niet.

Het ziet er meteen al episch uit. 

The Searchers (1956) is een film van John Ford met John Wayne (die we nog kennen uit True Grit) en het is een western. Maar wel een complexe, waarbij het niet duidelijk is wie goed en slecht zijn. En verder is het ook een film in Technicolor, wat buitengewoon goed werkt bij de landschap scenes, met de knalblauwe luchten en de oranje-gele woestijn grond.

Spoilers Ahoi

Openingsshot

Het verhaal opent met Ethan Edwards (Wayne) die na de Amerikaanse Burgeroorlog terugkeert naar de boerderij van zijn broer. Hij vocht aan de zijde van de Confederates (en heeft dus verloren), hij beschikt over een hoop geld (waarvan het onduidelijk is hoe hij eraan komt) en hij heeft een medaille van de Mexicaanse onafhankelijkheidsoorlog. Het is duidelijk dat hij vreselijke dingen heeft gedaan en meegemaakt en dat hij maar moeilijk kan aarden in het vreedzame leven van zijn broer. Ook broeit er iets tussen Ethan en zijn schoonzus. Hij kan ook maar moeilijk accepteren dat zijn broer een kind heeft geadopteerd dat deels Indiaans bloed heeft. 

Prachtige landschappen als deze.

De vrede wordt al snel bruut verstoord. Ethan gaat bij de Texas Rangers en onderzoekt met hen een roofoverval, waarbij vee is buitgemaakt. Terwijl de mannen weg zijn en de roofoverval onderzoeken, worden de boerderijen overvallen. Daarbij komt de familie van Ethan om het leven en worden zijn twee nichtjes Lucy en Debbie ontvoert. 

Samen met de Texas Rangers zet Ethan de achtervolging in. Ze komen een paar Indianen tegen, die stierven in de overval, Ethan verminkt hun lichamen, zodat zij geen vrede in het hiernamaals kunnen vinden. De Indianen zijn niet voor een gat te vangen en zij voeren weer een aanval uit op de Texas Rangers. Die besluiten het op te geven, om hun overlevende gemeenschap te kunnen blijven beschermen. Maar Ethan, Martin (de adopteerde jongen van Indiaanse afkomst) en Brad (de verloofde van Lucy blijven zoeken. Het lichaam van Lucy wordt vrij snel gevonden, zij is gedood, verminkt en waarschijnlijk verkracht. Brad draait door en wil wraak nemen op de Indianen, waarbij hij gedood wordt. 

Het wordt winter en nog is de zoektocht niet voorbij. Ethan en Martin overwinteren bij de Jorgensons, een naburige familie. Daar krijgt Martin kennis aan dochter Laurie en krijgt Ethan een tip over waar Debbie kan zijn. De zoektocht gaat door. Laurie blijft op de hoogte door brieven van Martin en wij, de kijkers, omdat Laurie de brieven voorleest aan haar ouders. 

Het is niet heel duidelijk te zien, maar aan de stok die Debbie hier vasthoudt,
zitten de scalps van de slachtoffers van Scar, haar man.
Waaronder de scalp van haar eigen moeder.  

Dan wordt Debbie gevonden. Ze leeft als Comanche en is een van de vrouwen van Scar, de leider van de Comanche. Dit is natuurlijk verschrikkelijk, een blanke vrouw, die leeft met Indianen. Ethan wil haar doden en Martin wil haar redden. Dit leidt nog tot wat conflict, want Debbie wil eigenlijk helemaal niet gered worden. Uiteindelijk wordt Debbie gered, doodt Ethan haar niet en brengt hij haar terug naar huis. Daar wordt iedereen erg enthousiast ontvangen. 

Eindshot van de film. Vergelijk met openingsshot. 

Behalve Ethan. Hij gaat niet het huis in om feest te vieren met Debbie en Martin en de andere leden van de blanke gemeenschap. In de loop van de zoektocht naar Debbie is duidelijk geworden dat hij niet meer bij beschaafde mensen kan leven. De deur naar de gemeenschap van zijn gelijken gaat dicht. 

Dit is een buitengewoon mooie en complexe film met een hoop lagen. John Wayne speelt ook een buitengewoon complex karakter, in een breuk met de dappere cowboys die hij eerder speelde in Westerns. Hij is bitter vanwege een verloren oorlog en misschien ook een verloren liefde, er speelt duidelijk was tussen Ethan en Martha, de vrouw van zijn broer. Het zou zelfs kunnen dat Debbie zijn dochter is, in plaats van die van zijn broer. Hij vertrok uit Texas op een moment dat Martha zwanger zou moeten zijn van Debbie.

Dan is Ethan ook buitengewoon racistisch en heeft hij een hekel aan alles wat Indiaans is. Maar hij wet een hoop van hen. Hij weet voldoende van hun theologie en begrafenis rituelen om te weten dat hij hun lichamen moet verminken om hen ook na de dood dwars te zitten. En hij spreekt voldoende van hun taal om met hen te kunnen onderhandelen. Waar en wanneer heeft hij dat geleerd als hij zo ontzettend racistisch is?

Het racisme van Ethan lijkt extreem (een onschuldig slachtoffer willen doden, omdat zij seks heeft gehad met mannen van een ander ras), maar anderen, vooraanstaande leden van de gemeenschap waar Ethan deel van is, hebben diezelfde mening. Zij hebben alleen niet de middelen of het doorzettingsvermogen om de daad bij het woord te voegen. En uiteindelijk blijkt dat Ethan ook niet de daad bij het woord kan voegen. 

Gaat dat zien.