Drekzak!

Een week of wat geleden was ik op bezoek bij vrienden +S en +J en zij hadden hun boekenkast opgeruimd. Daar heb ik toen De Naam van de Roos meegenomen om ook eens te lezen. Jaren geleden heb ik de DVD van de verfilming gekregen en met +Sander bekeken. En nu wilde ik dat eens vergelijken met het boek. Tijdens de vakantie op Texel heb ik een flink gat in het boek kunnen lezen en laatst was het uit.

Dit is hem dus...

De Naam van de Roos was een leuk boek om te lezen, ik ben er vroeger eens in begonnen, maar toen kwam ik er niet doorheen. Wijsheid zal wel met de jaren komen. Ik vond het nu minder taai, hoewel de scenes met uitleg over de verschillende stromingen binnen het Christendom wat al te lang kunnen zijn. Maar de stukken over de bibliotheek en het belang van het bewaren van kennis vond ik wel weer veel interessanter. In die zin deed het me ook veel denken aan het werk van Neal Stephenson. Via vriend +M heb ik het werk van Neal Stephenson leren kennen en ik vond vooral veel paralellen met het boek Anathem.

In De Naam van de Roos worden boeken opgesloten in een bibliotheek en de monniken die de bibliotheek beheren, beheren deze ook alleen maar. Zij lezen de boeken niet of nauwelijks, koppelen kennis niet aan elkaar en verspreiden deze kennis zeker niet. In een ideale wereld zouden de monniken de boeken kopiëren zonder te lezen of begrijpen wat zij kopiëren. Zij zijn dan ook zeer beducht voor de opkomende burgerij die in de steden kennis vergaren, opschrijven en in hun gilden en universiteiten, die niet gelieerd zijn aan christelijke orden, deze kennis onder elkaar ook weer verder verspreiden, zonder enige inmenging van de kerk. God weet wat ze opschrijven en bedenken!
Ook waren de monniken zeer beducht voor kennis die niet in boeken te vinden was, maar vergaard werd door zelf observaties te doen, hypothesen te formuleren en te toetsen. Op die manier zouden zij kennis vergaren die niet rechtsstreeks van God kwam, via de bijbel. Dat kon nooit goed zijn.
De hoofdintrige gaat dan ook om verschillende monniken die gedreven door de zucht naar kennis de meest vreselijke misdaden plegen om een bepaald boek te pakken te krijgen of juist weg te houden bij andere monniken, aangezien er verboden kennis in te vinden is, die alleen maar tot corruptie kan leiden.

Er is nog een zij-intrige (die eigenlijk de hoofd-intrige zou moeten zijn, maar de hoofdpersoon, William van Baskerville vindt alle moorden veel interessanter dan zijn eigenlijke werk) over een conflict tussen verschillende stromingen binnen het Christendom en de vraag of Jezus Christus en zijn apostelen nou bezit hadden of niet. Het antwoord op deze vraag heeft natuurlijk implicaties voor de houding van de Moederkerk ten aanzien van bezit en haar taak ten aanzien van de vele mensen die leven met honger en gebrek. Dit conflict heeft al geleid tot veel strijd en aanvallen op rijke abdijen en dorpen.
Deze zij-intrige heeft ook weer een thematische verbinding met de hoofd-intrige. Ook hier gaat het om de rol van de kerk en de priesters en monniken en de rol van de gewone burgers. Moet de kerk de rijkdommen en de normale stand van zaken (met en rijke adel en arme burgers) ondersteunen en bestendigen en met de angst voor verdoemenis en de marteldood het volk in het gareel houden? Of zijn burgers vrij om een eigen interpretatie van de Bijbel te hanteren en te staan op een eerlijke verdeling van middelen en goederen? En deze zelfs met geweld af te dwingen?
De verdeling van macht en toegang tot rijkdommen en bronnen ligt dus niet alleen op het vlak van kennis, maar ook op het vlak van aardse rijkdommen.

In Anathem is de wereld eigenlijk omgekeerd. Mannen en vrouwen die leven als monniken in armoede in afgesloten leefgemeenschappen doen juist niets anders dan wetenschap bedrijven, nadenken en hierover communiceren met hun collega's in andere afgesloten leefgemeenschappen. Maar ook deze mensen zijn opgesloten in hun gemeenschappen en hebben geen contact met de mensen die buiten de muren leven, zonder veel wetenschappelijke kennis of inzichten. In de loop van dat verhaal, vermengen de leefgemeenschappen van de wetenschappers zich uiteindelijk weer met de mensen buiten de muren.
Maar ook hier blijkt dat mensen opsluiten en proberen voor te schrijven wat ze wel en niet mogen denken uiteindelijk tot problemen leidt.

En uiteindelijk is er nog een vreselijk grappige scene in De Naam van de Roos, wanneer de verschillende facties van de Katholieke kerk bijeen komen om hun geschillen bij te leggen. Hun verschillen van inzicht over de armoede of rijkdom van Jezus Christus is ook verbonden met allerlei aardse, politieke spelletjes, dus de discussie is al snel niet zuiver meer en de gemoederen lopen hoog op. Nette monniken blijken bij nader inzien helemaal niet netjes en roepen elkaar de meest vreselijke verwensingen toe, waaronder het woord Drekzak. Het is me bijgebleven.

Oh, en een blogpost over boeken is natuurlijk ook een uitgelezen kans om de website Goodreads te promoten. Gaat er alleen heen, geef aan welke boeken je leest, vindt andere boeken en bekijk wat je vrienden lezen.