Ook deze film is weer een pareltje van de Duitse Expressionistische Cinema, net als Das Cabinet Des Dr. Caligari, Nosferatu en M - Eine Stadt sucht einen Mörder.
Spoilers
Ondanks dat deze film dus alweer 93 jaar oud is, had ik hem nog nooit helemaal gezien (wel eens wat losse stukjes her en der). Een spoilerwaarschuwing is op zijn plaats.
Het verhaal opent met de stad Metropolis, waar de rijken bovengronds leven in de mooiste huizen en wolkenkrabbers, terwijl de arbeiders in armoede leven in ondergrondse woonruimten. De stad wordt geleid door Joh Fredersen (Abel). Zijn zoon Freder Fredersen (Fröhlich) spendeert zijn dagen op moderne sportvelden en in mooie tuinen, omringd door mooie vrouwen, in decadente kostuums.
Maar dan ziet Freder op een dag de vrouw Maria (Helm) met een hoop kinderen van arbeiders. Zij kwamen naar de bovenstad, om te zien hoe hun "broeders" leven. Freder wil haar weer zien en gaat haar zoeken in de ondergrondse woon- en werkplaatsen van de arbeiders.
In de ondergrondse werkplaats ziet Freder hoe de arbeiders worden uitgebuit en gedwongen worden te werken in het tempo van onmenselijke machines. Hij krijgt een visioen waarbij hij denkt dat de machines als een Moloch de arbeiders verorberen. Wanneer hij bijkomt, rent hij naar zijn vader, Joh Fredersen om te vertellen over de uitbuiting en gevaren voor mede-mensen. Freder neemt daarna de plek in van een arbeider en hoort over Maria, die een boodschap van hoop heeft voor de arbeiders.
Joh Fredersen ontdekt dat sommige arbeiders een rebellie voorbereiden, beschreven in gevonden documenten. Hij neemt deze mee naar Rotwang (Klein - Rogge), een waanzinnige geleerde, die belangrijk is geweest voor het ontwerp van Metropolis. Joh en Rotwang waren vroeger verliefd op dezelfde vrouw, Hel. Zij koos Joh, maar stierf toen Freder geboren werd. Rotwang wil haar laten herrijzen als een robot - vrouw. De (iconische) robot is al gebouwd, nu moet Rotwang alleen nog op zoek naar een vrouw die haar gelaat kan geven aan de robot. Joh Fredersen en Rotwang volgen de aanwijzingen naar de catacomben onder de stad. Daar zijn zij, gelijktijdig met Freder, getuige van een soort sprituele mis die wordt opgedragen door Maria.
Maria schetst een toekomst waarin de arbeiders en de meesters van Metropolis samen kunnen komen en in vrede samen kunnen leven en kunnen delen in de welvaart. Hiervoor gebruikt zij een wat aangepaste vertelling van de Toren van Babel. Maar dan moet er wel een tussenpersoon komen, het hart, die hoofd en handen met elkaar kan verbinden. Freder denkt dat hij die tussenpersoon kan zijn. Hij legt contact met Maria en er springt duidelijk een vonk over tussen die twee.
Maar Freder vertrekt weer, en Rotwang kidnapt Maria. Maria wordt gebruikt om haar gelijkenis te geven aan de Robot (Met special effects uit de jaren '20). Joh Fredersen denkt dat Robot - Maria de boodschap van de echte Maria zal perverteren en dat zo de rebellie onder de arbeiders zal verdampen. Maar Rotwang heeft juist de Robot opdracht gegeven om Joh en Freder te doden, zodat Rotwang de leiding over Metropolis over kan nemen.
Freder ziet zijn vader met Robot - Maria, maar denkende dat zij de echte Maria is, krijgt hij een soort emotioneel toeval, waarin hij ook visioenen krijgt. Robot - Maria doet de ronde in de clubs van de zonen van de leiders van de stad en geeft daar zeer zorgwekkende stripteases ten beste. De mannen worden wild! Ondertussen lijkt een zieke Freder dit ook te zien en heeft hij gelijktijdig visioenen van de Zeven Hoofdzonden en de Dood die zullen neerdalen op Metropolis.
Robot - Maria vervoegt zich ook weer bij de arbeiders en zweept hen op tot een gewelddadige revolutie, waarbij ze vernielingen aanrichten onder de machines. Maar de machines zorgen ook dat de stad en de onderaardse leefruimten leefbaar bleven. De vernielingen leiden tot overstromingen en tot gevaar voor de kinderen van de arbeiders. Maar de echte Maria en Freder weten de kinderen uiteindelijk te redden.
Uiteindelijk komt iedereen weer samen in de bovenstad. De Robot - Maria wordt op een brandstapel gegooid, en de echte Maria weet met Freder de arbeiders en Fredersen samen te brengen.
Conclusies
Whew wat een film! De film is erg overdonderend, ook na 93 jaar nog. En de briljante muziek erbij geeft een hoop extra schwung aan soms wat gestileerde scenes. De acteurs zijn niet allemaal even goed. Abel is geloofwaardig als Frederson, die zich alleen maar laat leiden door plannen en cijfers en de relaties met zijn medemensen uit het oog verliest. En Helm is ook overtuigend in haar dubbelrol als Maria en Robot. Ook Klein - Rogge en Rasp (in een bijrol) waren erg goed, maar Fröhlich was bijvoorbeeld erg over de top.
Verder zitten er ook veel verschillende boodschappen in deze film. Op het eerste gezicht is het een film over de excessen van kapitalisme. Alleen een kleine elite kan genieten van de rijkdom, gemaakt door de arbeid van anderen. Maar ook zij zijn niet veilig, zo wordt Josephat (Loos, ook in M) ontslagen. Hij is daarvan zo van zijn stuk, dat hij zelfmoord wil plegen. Hij weet dat er nu alleen nog een leven van armoede en uitbuiting tegemoet kan zijn. En Maria weet de onderklasse te verenigen in een soort vakbond, zodat zij hun eisen voor eerlijke compensatie kracht bij kunnen zetten.
Maar er zit ook een hele psychologische laag onder. Het is Freder, zoon van de leider, die inziet dat de hele relatie tussen Hoofd (zijn vader) en Handen (de arbeiders) misloopt. Hij wil daar wat aan doen. Hierbij zet Freder zich duidelijk af tegen de plannen die zijn vader voor hem had. Het was de bedoeling dat het levenswerk van Joh Fredersen doorgezet zou worden op dezelfde voet door zijn zoon, Freder Fredersen. Freder verlaat zijn vader en zijn rijkeluis leventje en gaat leven onder de arbeiders en deelt in hun zorgen en problemen. Zijn vader kan het er niet bij laten zitten en laat hem in de gaten houden. Het is ook een verhaal over een zoon die zich losmaakt van zijn vader en met een vrouw een nieuw leven wil starten.
En er is ook nog een hele seksuele laag. De strijd tussen de klassen is vooral een strijd van mannen. Zowel in de bovenlaag als in de onderlaag zien we eigenlijk alleen de mannen die beslissingen nemen en werk verzetten. We zien geen vrouwen buitenshuis en we komen ook nergens in een privé - sfeer. Bij de rijke bovenklasse zien we de vrouwen alleen in bizarre kostuums weer een vorm van seksueel plezier leveren aan de zonen van de bovenklasse. De vrouwen van de arbeiders zien we alleen wanneer de machines in onderstad vernietigd worden en iedereen zich realiseert dat daarmee de kinderen in gevaar gebracht zijn. Dus vrouwen zijn er alleen voor seksueel plezier of het beschermen van de kinderen.
Verder zien we ook veel seksuele symboliek terugkeren in de film. De Toren van Nieuw Babel, waar Fredersen in woont en werkt en de enorme wolkenkrabbers van de bovenwereld zijn bepaald fallisch. Ook de eeuwige sirenes, die het leven van de arbeiders regeren, zijn heel fallisch. Maar sommige andere zaken zien er dan weer heel vrouwelijk uit. De gong om mensen te waarschuwen voor gevaar ziet er toch echt uit als een vrouwenborst.
 |
| Toren van Nieuw Babel |
 |
| Sirene voor de arbeiders |
 |
| Alarm bij overstromingen |
En dan zijn het Maria en Robot - Maria, die de spanningen tussen de mannen zo opdrijven, dat het tot een revolutie komt. Maria is de goede vrouw (haren netjes, altijd lief, sobere, kuise kledij), en zij komt met een revolutionaire boodschap van vrede en samenwerking. Robot - Maria is een slechte vrouw, zij (assertief, gewelddadig en seksueel uitdagend). Zij appelleert direct aan de seksuele driften van de mannen. De zonen van de leiders van Metropolis worden waanzinnig van haar provocerende striptease. Het leidt zelfs tot geweld onder de rijkeluis zoontjes. En met hun seksuele obsessie voor Robot - Maria geven zij zich net zo goed over aan de machines als de arbeiders dat doen.
Het einde van de film is dan ronduit zwak. Robot - Maria is vernietigd (op de brandstapel, zoals het een heks betaamt) en Maria weet vrede tussen Hoofd en Hand te bewerkstelligen met behulp van het Hart. Maar Maria maakt zelf eigenlijk geen onderdeel meer uit van de vrede. En de vrede wordt gesloten tussen de mannelijke leiders van beide groepen. Bovendien vindt er geen revolutie plaats, eigenlijk blijft alles bij het oude, met misschien een wat eerlijker verdeling tussen werk en beloning. Maar het Hoofd blijft leiding geven en de Handen blijven uitvoeren. Er is geen fundamentele omwenteling van de samenleving, waarbij een nieuw evenwicht gevonden wordt. Bovendien worden de vrouwen weer naar hun plek in de privé - sfeer gewezen. Zij zijn geen onderdeel van een eerlijker verdeling van werk en beloning.
Desondanks een zeer indrukwekkende film. Aangezien hij gratis via Youtube te kijken is, heb je geen excuus om hem niet te zien.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten