The Shining

Een tijdje geleden stond The Shining (1980) van Stanley Kubrick (Paths of Glory, Spartacus) nog op netflix, dat was de uitgebreide versie. Die kon ik nog zien met Sander. Later keek ik de kortere versie met de oudste kinderen. In de film zien we natuurlijk Jack Nicholson (Little Shop of Horrors) in zijn iconische rol. Verder ook nog Shelley Duvall, Philip Stone (Flash Gordon) en Joe Turkel (Paths of Glory). 

Het verhaal is natuurlijk gebaseerd op het boek van Stephen King uit 1977. Er zijn wel meer boeken van zijn hand verfilmd (The Dark Tower, Christine). Maar over deze was hij niet tevreden en hij heeft later het boek nog eens verwerkt tot een serie (1997). 

Spoilers

Het verhaal begint met een prachtig lang shot van een auto die door de eenzame Rocky Mountains van de Verenigde Staten rijdt. De auto komt nauwelijks medeweggebruikers tegen en de eenzaamheid en verlatenheid van het landschap komen hard binnen. Deze auto brengt Jack Torrance (Nicholson) naar het Overlook Hotel, diep in de bergen. Daar heeft hij een interview met manager Stuart Ullman (Nelson) en medewerker Watson (Dennen). Het hotel sluit in de wintermaanden en ze zoeken een oppasser die het Hotel kan onderhouden als er verder niemand is. Jack krijgt de baan. 
Thuis in Boulder, Colorado wachten Wendy (Duvall) en zoon Danny (Lloyd) op bericht van hun man en vader. Dan blijkt ook dat Danny niet veel zin te heeft in de verhuizing naar het Hotel. Maar hij kan niet onder woorden brengen waarom. Verder heeft hij nog een fantasie-vriendje Tony, deze vertelt hem dat zijn vader al de baan heeft gekregen en zo zal bellen. Even later gaat de telefoon. 

(Zonder dollen, Danny is een jaar of zes, zeven, hij moet naar school. Hoe kan hij in de periode november - maart van school gehouden worden? Zijn er geen leerplichtambtenaren? In de langere editie zit hier nog een heel stuk in, waarin Danny een toeval krijgt en onderzocht wordt door een kinderarts. Dan wordt ook duidelijk dat Jack in het verleden alcoholist was en Danny mishandelde, wat leidde tot een schouder uit de kom.)

Dan maakt het hele gezin Torrance een rit naar het Overlook Hotel, waar ze de winter door zullen brengen. Tijdens deze autoreis wordt duidelijk dat er meer barstjes in het huwelijk van Jack en Wendy zitten. Jack lijkt bepaald cynisch over het gezinsleven en zijn taak als opvoeder. Ook lijkt hij het helemaal niet leuk te vinden om tijd door te brengen met zijn vrouw en zoon. 

Eenmaal in het Overlook Hotel krijgt het gezin een rondleiding van manager Ullman en kok Dick Halloran (Crothers). 

(En dan wordt meteen een rare splitsing duidelijk. Jack is aangenomen als medewerker, maar krijgt alleen de bovengrondse, luxe onderdelen van het hotel te zien, die dicht zullen zijn in de winter. Wendy, die niet in dienst is bij het hotel, krijgt te de onderkant van het hotel te zien, waar het werk verricht zal worden. Zij wordt rondgeleid door de keuken en de kelder.)

Ullman en de laatste personeelsleden vertrekken en Jack, Wendy en Danny blijven alleen achter. Het gezinnetje krijgt een routine. Jack slaapt lang uit, Wendy brengt hem ontbijt op bed. De rest van de dag schrijft Jack aan zijn boek in de enorme Colorado Lounge. Danny speelt in de gangen van het hotel. 
Maar al snel beginnen de problemen. Danny heeft visioenen van vroegere gasten van het hotel, die allemaal gruwelijk aan hun eind kwamen. Ook Jack heeft visioenen, van een goed gevulde bar waar hij aan het drinken slaat, van een naakte vrouw in een van de kamers en van een eerdere oppasser. Alleen Wendy ziet niets en hoort niets. Maar zij ziet wel dat haar man en kind worstelen met allerlei problemen. Ook zij raakt steeds verder van de kook door haar zorgen, die door niemand serieus genomen worden.  

Uiteindelijk draait Jack steeds verder door en probeert hij zijn vrouw en kind te vermoorden. Wendy en Danny weten te ontsnappen en Jack bevriest in het Hotel. In het laatste shot blijkt dat Jack al lang geleden onderdeel was geworden van het Hotel en zijn vreemde invloeden. 

 Conclusie

Geen wonder dat dit een klassieker is geworden (hoewel mensen in 1980 niet enthousiast waren over de film)! Het is een enge horrorfilm met vele lagen. 

Op het eerste gezicht is dit een doorsnee horrorfilm over een familie met huiselijk geweld, die doordraait wanneer ze maanden en maanden gedwongen worden om veel tijd met alleen elkaar door te brengen. Het alcoholisme van Jack komt weer naar boven, Wendy is buitengewoon ineffectief als moeder en beschermer van haar zoon en Danny probeert zijn trauma's ook te verwerken. De sinistere invloed van het hotel maakt het allemaal erger. En er is duidelijk een sinistere invloed, een Indiaanse begraafplaats, spoken en allerlei andere invloeden. 

Maar het gezin Torrance kan ook symbool staan voor meer. Het is niet alleen het gezin Torrance dat ineenstort onder armoede, middelenmisbruik en geweld. De hele Amerikaanse droom lijkt in te storten. Als het gezin Torrance model staat voor het doorsnee Amerikaanse gezin, lijkt het helemaal niet zo goed te gaan. Jack en Wendy hebben geen huis met tuin, maar een viezig appartementje. Jack is een mislukte schrijver en de laatste baan die hij krijgen kan is (ongeschoold) oppasser van een gesloten hotel. En zelfs daar lukt het niet om te schrijven, zijn frustraties uit hij in alcoholmisbruik en geweld. Bovendien wordt hij aan alle kanten voorbijgestreefd door minderheden. Het lukt zijn vrouw wel om zijn werk te doen en dat te combineren met zorgen voor haar gezin en andere activiteiten te ondernemen. Ondertussen is Jack alleen maar aan het drinken of slapen en haalt hij totaal geen voldoening uit de contacten met zijn vrouw en zoon. De zwarte kok Halloran heeft een betaalde baan, waarmee hij een half jaar kan overwinteren in Florida en heeft het respect van zijn collega's, iets wat Jack ook niet heeft. 

Verder komen het lot van Native Americans en de begindagen van de kolonisatie van het Amerikaanse continent wel heel sterk naar voren. De Donner Party wordt genoemd, het Overlook Hotel is gebouwd op een Indiaanse begraafplaats, in het Hotel is allerlei Indiaanse kunst te vinden in de muurschilderingen, tapijten en andere versieringen, maar zonder enige culturele context. Ook is Wendy vaak gekleed in kledij die doet denken aan die van Native American vrouwen. Zelfs in de voorraadkasten zijn allemaal blikken te vinden met afbeeldingen van Native Americans. Daar tegenover staat dat de Verenigde Staten van Amerika ook sterk aanwezig zijn. In verschillende kamers en zalen zijn vlaggen van de VS en de staat Colorado te vinden. Bovendien was het Overlook Hotel een Hotel voor de elite van de VS, er kwamen presidenten, acteurs en allerlei andere vooraanstaande types.  

Zo lijkt het verhaal van de film symbool te staan over de kolonisatie van de VS en genocide op de Native Americans. Geen wonder dat Jack doordraait en het wangedrag van toen herhaalt op zijn eigen gezin. 

En dan als laatste vraag kun je je afvragen wat er nu allemaal waar is? Want de film zit vol tegenstrijdigheden. Het begint al met de vorm van het Hotel. Bij de shot van buiten staan de twee hoofdgangen van het Hotel met een stompe hoek op elkaar. Maar later zien we alleen gangen met rechte hoeken. Het kantoor van Manager Ullman heeft een raam op een plek waar geen raam kan zijn. Er zijn in de gangen zoveel deuren, dat de hotelkamers en -suites daarachter elkaar zouden moeten overlappen. En het zelfde geldt voor de keuken, die ook een onmogelijk labyrint is.  

Maar er is meer. Wanneer Ullman tijdens het sollicitatiegesprek met Jack waarschuwt voor de cabin fever van verblijf in een leeg hotel heeft hij het over eerdere oppasser Grady, die zijn gezin met twee dochters vermoordde in de winter. De leeftijd van de meisjes was 8 en 10, maar later zien we juist een vermoordde tweeling. Ook verandert de naam van de oppasser van Charles naar Delbert. 

Zijn de visioenen en aanvallen die Jack en Danny meemaken echte aanvallen van spoken? Of zijn het niet meer dan de nachtmerries van een dronkelap en een getraumatiseerd kind? De enige echt onverklaarbare gebeurtenis is wanneer Jack weet te ontsnappen uit de voorraadruimte. 

Al met al een meesterwerk, dat je zeker eens gezien moet hebben. En ga dan vooral voor de langere Amerikaanse versie. De extra film maakt het verhaal niet te lang, maar wel interessanter en duidelijker.