De film vertelt het verhaal van de Derde Servile Oorlog ten tijde van de Romeinse Republiek. Onder leiding van Spartacus wisten een aantal slaven zich te bevrijden en een aardige bedreiging voor de Romeinse Republiek te zijn. In de nasleep ervan wist Julius Ceasar zich omhoog te werken en luidde daarmee ook het einde van de Republiek in.
Spoilers
Het verhaal begint met een Romeinse Republiek in zijn nadagen. Veel van het werk wordt gedaan door slaven, waaronder de Thracische Spartacus (Douglas). Deze Spartacus vertoont als slaaf steeds veel verzet. Hij wordt veroordeeld om te sterven van de honger, maar wordt dan opgepikt door de opkoper Batiatus (Ustinov). In de gladiatorenschool van Batiatus in Capua leert Spartacus te strijden als een gladiator en sluit vriendschappen met Crixus (Ireland), Draba (Strode) en Varinia (Simmons).
Op een kwade dag komt de steenrijke Marcus Licinius Crassus (Olivier) langs met zijn vriend Glabrus (Dall) en hun vrouwen (Foch en Barnes). En dan krijgen we ook een kijkje in de bredere politieke context waarin dit verhaal zich afspeelt. Binnen de Romeinse Republiek is een strijd gaande tussen Crassus en Gracchus (Laughton). Deze strijd sleurt Batiatus en de slaven mee.
Crassus en Glabrus willen graag een strijd tot de dood van de gladiatoren zien, Batiatus is het daar niet mee eens, want hij runt een school, geen arena. Het sterven van studenten zal leiden tot een enorm verlies van moraal. Maar Crassus snoert hem de mond met heel veel geld. De vrouwen kiezen de gladiatoren uit en willen graag dat die zo bloot mogelijk strijden. Crassus besluit ook nog even Varinia te kopen, waar Spartacus nog altijd een oogje op heeft.
De gladiatoren leveren hun strijd, maar Draba kan uiteindelijk Spartacus niet doden, voor het plezier van een paar rijke nitwits. Wanneer hij Crassus aanvalt, sterft hijzelf. De sfeer is bedrukt in de ruimten van de slaven. Wanneer de volgende dag blijkt dat Varinia vertrekt naar het huis van Crassus, komt Spartacus in opstand, samen met de andere gladiatoren. De bewakers van Batiatus kunnen geen weerstand bieden aan de getrainde, woedende gladiatoren.
Onder leiding van Spartacus besluiten de slaven dat zij de Romeinse Republiek willen verlaten en naar hun huizen terug willen keren. Ze besluiten naar het zuiden te trekken en schepen te kopen van piraten, zodat zij naar huis gebracht kunnen worden.
Het nieuws over de revolte van Spartacus verspreid zich en steeds meer slaven voegen zich bij hem. Hieronder zijn ook Antoninus (Curtis), die het huishouden van Crassus ontvluchtte, bang voor seksueel geweld (de beroemde oesters en slakken speech). Ook Varinia komt aan, zij ontvluchtte Crassus ook. De relatie tussen Spartacus en Varinia wordt weer opgepakt.
Ondertussen in Rome wordt men steeds banger voor het groeiende leger van Spartacus. Het conflict tussen Crassus en Gracchus loopt hiermee ook op. Gracchus wil eerst de slaven het grondgebied gewoon maar laten verlaten, dat is waarschijnlijk het goedkoopst, maar Crassus weet de zaken zo naar zijn hand te zetten dat het tot een strijd tegen de slaven moet komen en het een politieke nederlaag voor Gracchus wordt.
Uiteindelijk wordt het leger van Spartacus verslagen. Crassus blijft op zoek naar Spartacus om heel persoonlijk wraak te kunnen nemen. Maar iedereen claimt Spartacus te zijn (I am Spartacus!) Een woedende Crassus besluit dan iedereen maar te kruisigen langs de Via Appia. Maar nog is het niet genoeg voor Crassus. Hij wil ook Varinia (met zoon van Spartacus) nu eindelijk de zijne maken. En wanneer hij Spartacus en Antoninus onder de krijgsgevangenen ziet, wil hij hen tot de dood laten strijden. Spartacus doodt Antoninus, om hem zo een dood aan het kruis te besparen en Spartacus wordt gekruisigd.
Inmiddels heeft Batiatus Varinia gered uit het huis van Crassus en met hulp van Gracchus weten zij te ontvluchten naar Frankrijk. Gracchus heeft het politieke spel van Crassus verloren en staat op het punt om zelfmoord te plegen. Varinia krijgt nog de kans om afscheid te nemen van Spartacus en hem te beloven dat zijn zoon in vrijheid zal opgroeien.
Inmiddels heeft Batiatus Varinia gered uit het huis van Crassus en met hulp van Gracchus weten zij te ontvluchten naar Frankrijk. Gracchus heeft het politieke spel van Crassus verloren en staat op het punt om zelfmoord te plegen. Varinia krijgt nog de kans om afscheid te nemen van Spartacus en hem te beloven dat zijn zoon in vrijheid zal opgroeien.
Conclusie
Whew, wat een film! De film duurt lang en is een aaneenschakeling van emotionele hoogte- en dieptepunten. En aangezien dit een film van Stanley Kubrick is, is er ook nog een hele lading aan politieke boodschap te vinden.
Dat begint meteen al. Deze sword and sandal film vertelt een verhaal over slavernij en ander onrecht ten tijde van de Romeinse Republiek. Meestal wordt dit toch gezien als een periode waarin burgers inspraak hebben en de Romeinen de "goeden" zijn. Maar ook deze economie is gebaseerd op eindeloze oorlogen, onderdrukking van andere bevolkingsgroepen en keiharde uitbuiting. Daarnaast legt de verteller een verband tussen de slavernij in het Romeinse Rijk en de afschaffing van de slavernij bijna 2000 jaar later, dat gaat dus over de slavernij van zwarte mensen in de Verenigde Staten, die ook een economie ondersteunden, waarbij zij bruut werden uitgebuit.
En tijdens de film zien we ook de vele verschillende manieren waarop de slaven steeds weer worden uitgebuit. Ze moeten werken in de mijnen, tot ze er dood bij neervallen. Ze worden gefokt, om meer slaven te krijgen (echt een nare scene waarbij de vrouwelijke slaven worden toegewezen aan gladiatoren). Ze zijn slachtoffer van de seksuele avances van hun meesters en kunnen zich daaraan alleen onttrekken wanneer ze vluchten (zowel Varinia als Antoninus). Ze moeten vechten tot de dood voor het plezier van rijkelui, die niet eens de moeite nemen om op te kijken van hun politiek gekonkel om de slaven te zien sterven. En het gaat maar door.
Maar ook anderen worden aan een stuk door uitgebuit. Batiatus heeft zijn zaakjes aardig voor elkaar, hij is een vrij man en beheert een succesvolle school. Maar ook hij wordt meegesleurd in de machinaties van de hoge heren en verliest daarbij zijn school, zijn inkomen en zijn slaven. Wanneer hij zich weer omhoog probeert te werken, vinden de hoge heren het geen probleem om hun afspraken met hem niet na te komen, zonder hem daarvoor te compenseren.
En verder zijn de acteurs goed. De dialogen tussen Gracchus, Batiatus en Crassus zijn hilarisch en geven goed weer hoever de allerrijksten en allermachtigsten afstaan van de dagelijke beslommeringen van de armen. Douglas is goed als man die ongepland ineens aan het hoofd van een leger staat en iedereen kijkt naar hem op voor de verstandige beslissingen. De verantwoordelijkheid voor al die mensen weegt zwaar voor hem.
Al met al een goede film, die zeker wat te zeggen had over de wereld van de jaren '50 en ook nu nog relevant is. Wie heeft het goed voor elkaar en wie wordt uitgebuit?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten