The Creeping Flesh

Het was weer tijd voor een filmavond! Misschien is dit wel de laatste via Jitsi, nu de meeste maatregelen voor Corona binnenkort vervallen. Het was The Creeping Flesh (1973) van Freddie Francis. De hoofdrollen zijn voor Christopher Lee (The Devil Rides Out, The Hound of the Baskervilles) en Peter Cushing (The Horror Express, The Seven Golden Vampires). 

Spoilers

Professor Emmanuel Hildern (Cushing) ontvangt een andere Dokter (Bailie) in zijn Laboratorium en wil hem iets laten zien onder de microscoop. Het is een monster van de fysieke manifestatie van het Kwaad in de wereld. En Professor Hildern is er verantwoordelijk voor dat dit kwaad in de wereld ontsnapt is, vele duizenden jaren te vroeg. De jonge Dokter vraagt hoe het zo gekomen is en in een flashback vertelt Hildern alles.   

In Nieuw Guinea heeft Emmanuel Hildern onderzoek gedaan naar de vroegste mensen. Daar vond hij een abnormaal groot skelet van een mensachtige. Maar het was ook veel ouder en veel verder ontwikkeld dat recentere skeletten. Emmanuel Hildern hoopte met verder onderzoek naar dit skelet de prestigieuze Richter Prijs in de wacht te kunnen slepen. 

Kort daarna krijgt Emmanuel slecht nieuws. Zijn vrouw (naamloos verder) is overleden in een gesticht, waar zij jarenlang in het geheim verbleef (lekker legaal dit). Dit instituut wordt beheerd door zijn halfbroer, James Hildern (Lee). Daar krijgt hij verder nog te horen dat James onderzoek heeft gedaan naar de waanzin van mevrouw Hildern en dit onderzoek wil publiceren, om zo kans te maken op de Richter Prijs (lekker ethisch dit). 

Emmanuel Hildern heeft nu nog meer haast om te komen met een fantastische ontdekking. Wanneer hij het monsterlijke skelet schoonmaakt, ontdekt hij dat het vlees teruggroeit op de botten, wanneer ze in aanraking komen met water. Hij hakt een vlezige vinger af en doet daar nader onderzoek naar. Het bloed ziet er maar raar uit. 

De lokale bevolking in Nieuw Guinea (de Papoea's? Het wordt niet duidelijk) heeft legenden over de kwade reuzen, die op een dag tot leven gewekt zullen worden door de tranen van de hemelgod, regen dus. Hildern trekt meteen verregaande conclusies. Hij kan het bloed van dit monster isoleren, en dan inspuiten bij anderen. Net als bij een vaccin, zullen mensen dan het kwaad in hun bloed kunnen verslaan en daarna beter bestand zijn tegen andere vormen van kwaad (WTF?). Emmanuel Hildern gaat meteen aan de slag (in erg onhygiënische omstandigheden) en spuit een vaccin bij een aapje. 

Ondertussen gaat de dochter van Emmanuel Hildern, Penelope (Heilbron) op onderzoek uit. Ze steelt sleutels van haar vader en gaat de kamer in van haar moeder. Daar ontdekt zij dat haar moeder (Runacre, Brideshead Revisited), een danseres in een Music Hall was, een schandalige carrière natuurlijk. Verder leest zij ook in papieren dat haar kort geleden is overleden en niet heel lang geleden, zoals haar altijd verteld is. Al die tijd bracht haar moeder door in het gesticht van haar oom James. Penelope is behoorlijk van streek door al dit nieuws. Haar vader Emmanuel denkt dat dit een voorteken is van de waanzin van haar moeder. Om dat tegen te gaan, injecteert hij haar ook meteen maar met het vaccin van het kwaad (WTF?!).

Het vaccin blijkt wat bijeffecten te hebben. Penelope trekt de kleren van haar moeder aan en gaat naar de ruigste delen van de stad. Daar treft zij een man die haar dronken probeert te voeren en te verkrachten, waar ze met haar nieuwe krachten erg slecht op reageert. Ze wordt al snel achtervolgd, gevangen genomen een naar het gesticht van haar oom gebracht. Hij realiseert zich dat zijn broer Emmanuel heeft geëxperimenteerd op zijn eigen dochter. Hij besluit het onderzoek van zijn broer te stelen en daar zelf de Richter prijs mee in de wacht te slepen. 

Tijdens de roof krijgt James een ongeluk met de koets. Hierdoor wordt het skelet nat van de regen. Alle vlees groeit terug en het skelet herrijst als een gruwelijk monster. Het gaat meteen op zoek naar zijn verloren vinger in het huis van Emmanuel. Als het de vinger gevonden heeft, verdwijnt het wezen in de nacht. 

En dan zijn we weer terug in de huidige tijd. Maar het Laboratorium waar Emmanuel verbleef, blijkt niets meer te zijn dan een cel in het gesticht van James. Emmanuel is daar een patiënt en de jonge Dokter is in dienst van James Hildern. Volgens James leeft Emmanual in een uitgebreide fantasie waarin zij broers zijn en een andere patiënt de dochter. Het is erg treurig. 

Conclusie

Wat een film! Je kan hem op twee manieren bezien. Aan de ene kant is het een pulpy horror film, met iets meer gore dan normaal. Er lag wel erg veel nadruk op het smerige, aangroeiende vlees, het bloed en de onhygiënische omstandigheden waarin er onderzoek werd gedaan. Ook de scenes in het gesticht waren niet prettig, met gehandicapte mensen die aan onderzoek en electro-shock therapie werden onderworpen. 

Aan de andere kant, deze film zat ook vol sociaal commentaar op de laat-Victoriaanse periode (1894). Het is verhaal over de volledige ineenstorting van het wereldbeeld van een machtige, Britse man (Emmanuel Hildern). Zijn status als hoofd van de familie, koloniale grootmacht en goed wetenschapper  gaan aan diggelen. Emmanuel begint als een briljant, succesvol wetenschapper, die net terug is gekeerd van een triomfantelijke onderzoeksmissie in diep donker Azië, erkenning staat om de hoek. Maar al snel stort dat plaatje in. 

Het familieleven van Emmanuel hangt van leugens aan elkaar. Zijn vrouw was van laag moreel allooi en is na een lange periode van krankzinnigheid nu dood. Krankzinnigheid was vaak een eufemisme voor een seksueel overdraagbare aandoening, dus de implicatie is dat ze niet alleen Music Hall danseres was, maar ook prostituee. Dit houdt hij geheim voor zijn dochter, wat direct leidt tot haar ondergang, als zij onderzoek doet naar haar moeder. Ook zij komt dan in aanraking met drank, foute mannen, prostitutie en krankzinnigheid.  

Daarnaast blijkt de periode van Emmanuel in Azië ook niet zo een succes als hij hoopte. Hij kijkt dan wel vreselijk neer op de domme inboorlingen, maar zij blijken bij nader inzien toch gelijk te hebben gehad. Het enge skelet had beter in de grond kunnen blijven, tot het door erosie over duizenden jaren vanzelf aan de oppervlakte was gekomen. Misschien had hij zich beter met zijn eigen zaakjes kunnen bemoeien. 

Als wetenschapper stelt Emmanuel ook weinig voor. Zijn Laboratorium is in de kelder van zijn huis. Hij trekt razendsnelle conclusies, probeert dat meteen te testen en uit te voeren in de praktijk. Hij heeft daarbij geen enkel oog voor de wetenschappelijke methode of steriele en hygiënische werkplekken. Hij experimenteert op zijn eigen (volwassen) dochter, zonder haar instemming. En uiteindelijk gaat het allemaal gruwelijk mis. 

Verder kwam de onderdrukte positie van vrouwen aan bod. Penelope is een ruim volwassen vrouw, die nog steeds in het huis van haar vader woont en daar niet eens alle kamers mag betreden. De kamer van haar moeder is verboden terrein en in het lab van haar vader komt ze ook niet. Verder krijgt zij ook als volwassen vrouw niet de feiten over haar eigen moeder en wordt zij jarenlang voorgelogen.

Als Penelope er dan op uitgaat om zelfstandig de wereld te ontdekken, is zij zo naïef dat zij niet weet dat zij eruitziet als een prostituee, dat ze moet betalen voor consumpties in de kroeg en dat mannen seks met haar willen. Als ze probeert te verdedigen tegen seksueel geweld, wordt zij nog gezien als de crimineel en slaat ze op de vlucht. Uiteindelijk eindigt ze dan in een gesticht.  

Haar moeder heeft het niet veel beter. Die was eerst een Music Hall danseres, niet veel hoger in status dan een stripper tegenwoordig. En zodra zij lastig werd, werd ze afgevoerd naar een gesticht. Het werd niet echt duidelijk wat nu het probleem was met moeder.   

Deze grijpt film zeer duidelijk terug op die andere film die speelt met je verwachtingen over een gesticht, Das Cabinet des Doctor Caligari. Ook hier houdt iemand een lang verhaal, met steeds gruwelijker details. En uiteindelijk blijkt het allemaal maar de fantasie van een waanzinnige, die personen en objecten uit zijn omgeving heeft verwerkt in zijn wanen. Of niet?

Aan de andere kant is deze film ook duidelijk een inspiratie geweest voor Gremlins, die elf jaar later uitkwam. Verder deed het me ook denken aan Shutter Island, waarbij iemand met psychische problemen ook een uitgebreide fantasiewereld creëert, die uiteindelijk steeds verder instort. 

Zeker de moeite van het kijken waard.