Het Wonder

Het was weer eens tijd voor een goed boek. The Wonder van Emma Donoghue. Ik kon het lenen uit de bieb van Malden.   

Het verhaal gaat over de zogenaamde Fasting Girls, meisjes die in de Victoriaanse periode claimden dat zij langere tijd konden overleven zonder te eten. Vaak werden er ook religieuze of magische krachten toegeschreven aan deze meisjes. Hierin borduurden zij voort op de voorbeelden van sommige heiligen, zoals Catharina van Siena, Liduina van Schiedam en Rosa van Lima, die ook tijdens langere perioden in hun leven niets of weinig aten.  

De Fasting Girls waren ook toen al controversieel. Lang niet iedereen geloofde dat de meisjes echt geen eten tot zich namen. Ook werden deze meisjes vaak geëxploiteerd door hen tentoon te stellen aan het publiek. 

Spoilers

Het verhaal begint met Britse verpleegkundige Lib (Elizabeth) Wright, die naar de binnenlanden van Ierland reist. Zij heeft de opdracht om een jong meisje, Anna O'Donnell in de gaten te houden. Deze  claimt al maanden niets gegeten te hebben en verschillende notabelen in haar omgeving willen onderzoeken wat er precies gaande is. Lib is een echte verpleegkundige, getraind door Florence Nightingale en zij heeft ervaring opgedaan in de Krim-Oorlog. Zij is gevraagd wegens haar gedegen training. Zij hoeft Anna niet te overtuigen om te gaan eten, alleen in de gaten houden of ze daadwerkelijk niet eet. 

Lib arriveert in het dorpje waar Anna O'Donnell woont en leert de andere spelers in het drama kennen. Anna heeft ouders, Rosaleen en Malachy en een inwonende nicht Kitty. Verder zijn er nog een arts, een pastoor en andere notabelen die Anna willen gebruiken om meer aandacht voor hun deel van Ierland te genereren, maar dan willen zij eerst weten of Anna en haar familie de boel niet oplichten. Daarom zijn Lib en een Non ingehuurd, zij moeten Anna steeds in de gaten houden. 

Lib begint met haar bewaking van Anna en is keer op keer verbaasd door de totale achterlijkheid van het gezin en de omgeving waarin ze verblijft. Iedereen is ontzettend arm, gelooft op kinderlijke wijze in God, engelen en heiligen en hun invloed in het dagelijks leven en de meeste mensen lijken oprecht te denken dat Anna inderdaad kan leven van de lucht. Maar het wordt ook duidelijk dat Lib worstelt met haar eigen demonen. Ze heeft een kind gehad en dat is overleden, ze stelt zich voor als weduwe. En om iets te doen te hebben, ging ze slachtoffers van de Krim-Oorlog verplegen, waarbij ze ook voldoende gruwelijkheden heeft gezien. 

Maar in de loop der tijd moet Lib haar ideeën bijstellen. De Ierse Hongersnood is nog niet zo lang voorbij, waarbij meer dan 1 miljoen mensen omkwamen en nog eens zoveel mensen Ierland definitief ontvluchtten. Anna en haar familie hebben de hongersnood meegemaakt, en hebben slachtoffers in hun eigen kring gehad. Dus vreemde ideeën over eten, eten weigeren en de hongerdood zijn niet zo heel bijzonder. Verder denkt Lib ook niet al te veel na over de situatie die zij aantreft. Ze heeft snel een oordeel en pas als andere mensen haar wijzen op de implicaties, denkt zij zelf na. 

Wanneer de bewaking van Anna begint, gaat zij vrij snel achteruit. Anna verzwakt snel en Lib begint zich schuldig te voelen. Anna kan door haar eigen koppigheid sterven aan de honger. En Lib maakt dat mogelijk, door haar in de gaten te houden. Lib probeert meerdere mensen ervan te overtuigen dat Anna de boel heeft bedot en dat dat nu wel duidelijk is en dat ze weer moet gaan eten. Maar iedereen lijkt zo zijn eigen belangen te hebben bij het vasten van het meisje. Het gaat om gezichtsverlies, mogelijk economisch gewin met een lokale  heilige en het toedekken van geheimen uit het verleden. Lib ziet steeds minder mogelijkheden om Anna te redden van haar destructieve keuzes. 

Conclusies

Een heel goed boek en ik ben nu zeker ook benieuwd naar de film. Het is mooi om de ontwikkeling van Lib te zien, die na al haar eigen trauma's gevlucht is in kille rationaliteit. En door de lijdensweg van Anna komt zij daar weer uit en besluit dat er meer is in het leven dan het volgen van protocollen. 

Aan de andere kant geeft het boek ook een mooi beeld van een verarmde en getraumatiseerde bevolking, die gevlucht is in spiritualiteit om daarmee zin te geven aan de gruwelijkheden van het leven. 

En steeds maar weer zijn het vrouwen die alle lasten moeten dragen. In die zin deed het boek me ook wel denken aan De Weg van de Slang. Beiden gaan over gezinnen in achtergestelde, landelijke, geïsoleerde gebieden. De bevolking is laag opgeleid en worstelt met overleven. En het is Anna die haar gezin uit armoede zal moeten verheffen, want zij heeft duidelijk een heilige gave. En er staat een hele rij mannen omheen, die dat allemaal wel zullen organiseren. Haar eigen vader is niet in staat om haar te beschermen tegen de honger en tegen misbruik. 

Maar ook Lib en de Non worden niet serieus genomen. Zij realiseren zich allemaal dat iemand Anna voorziet van eten, maar dat dit te weinig is, en dat Anna langzaam aan het sterven is. Maar niemand neemt hen serieus, en de notabelen van de gemeenschap zijn volstrekt bereid om Anna het risico van een hongerdood te laten nemen. 

Ook houdt Anna er zeer verwrongen religieuze ideeën op na, die haar duidelijk in psychische en fysieke nood brengen. Maar de lokale pastoor voelt zich niet heel erg geroepen om meer dan het minimale te doen. 

Pak dit boek er zeker eens bij.