A Man for All Seasons

Onlangs zond de BBC de film A Man for All Seasons (1966) uit. Deze film van Fred Zinneman is gebaseerd op een toneelstuk van dezelfde naam. In de belangrijkste rollen zien we Paul Scofield, Robert Shaw en Leo McKern. In wat kleinere rollen zien we nog Wendy Hiller (Murder on the Orient Express), Orson Welles (The Vikings), John Hurt (Alien, Tinker, Tailor, Soldier, Spy), Corin Redgrave (Excalibur) en (broer van) Vanessa Redgrave (Murder on the Orient Express, Camelot). 

A Man for All Seasons

De film is gebaseerd op de gebeurtenissen rond het eerste huwelijk van Koning Hendrik VIII en zijn stichting van de Angelicaanse Kerk. Dat was natuurlijk een ingrijpende gebeurtenis, die niet zonder slag of stoot ging, en waar al vaker films over zijn gemaakt. De personen in deze film hebben dan ook allemaal echt bestaan en de gebeurtenissen hebben (min of meer) echt plaatsgevonden. 

Spoilers

De film begint met een feest bij Thomas More (Scofield), een advocaat en belangrijk adviseur van Koning Hendrik VIII (Shaw). En de Koning heeft advies nodig. Het huwelijk tussen Hendrik VIII en Catherina van Aragon heeft geen levende zonen opgeleverd en Koning Hendrik VIII wil trouwen met Anne Boleyn (Vanessa Redgrave). De koning is bang dat als hij sterft het land weer uiteen zal vallen, net als ten tijde van de Burgeroorlogen.  
More kan niet genieten van het feest, want hij wordt weggeroepen door Kardinaal Thomas Wolsey (Welles), die hem dringend nodig heeft. Kardinaal Wolsey vraagt More om het verzoek van de Koning om annulering van het huwelijk tussen de Koning en Catherine van Aragon aan de Paus te ondertekenen. Maar More weigert. En More weigert ook om bezittingen van de kerk in Engeland in te nemen. . Als trouw Katholiek erkent hij de positie van de Paus en als integer man kan hij dan niet de Koning in dit plan steunen. Zelfs niet als dit kan leiden tot een nieuwe burgeroorlog. Thomas Cromwell (McKern) de secretaris van de Kardinaal hoort dit allemaal.

More keert terug naar huis en treft daar Richard Rich (Een piepjonge Hurt). Deze wil een goedbetaalde baan aan het hof. Maar More weigert dat voor hem te regelen, een baan als onderwijzer zal beter bij hem passen en geeft geen aanleiding tot corruptie. 

Dan sterft Kardinaal Wolsey in een geïsoleerd klooster, niet langer een belangrijk adviseur van de Koning. De Koning komt onverwacht langs bij More. Hij zet More persoonlijk onder druk om nog eens het Annuleringsverzoek te ondertekenen, maar More weigert weer. Een woedende Koning vertrekt onverrichter zake, maar Cromwell ziet dat hij via Rich More misschien toch nog onder druk kan zetten. 
De Koning zet de scheuring met de Katholieke Kerk en de Paus in werking en dwingt het Parlement en de Kardinalen om zicht uit te spreken tegen de Paus door de Akte van Suprematie te ondertekenen. Hiermee wordt de Koning het hoofd van de Angelicaanse Kerk en kan hij scheiden wanneer hij wil. More weigert zich uit te spreken, maar hij wil ook zijn Koning niet tegen spreken, dus hij zegt zijn baan op. Dat is niet genoeg voor de Koning, aangezien More bekend staat als een zeer integer man. Hij moet en zal de Koning publiekelijk steunen! 

Maar More volhardt in zijn standpunt. Hij steunt de Koning niet, maar valt hem ook niet publiekelijk af. Hij komt niet naar het huwelijk van de Koning en Boleyn. Zijn weigering om de Koning te steunen wordt nu gezien als mogelijk verraad en er start een onderzoek naar More, onder leiding van Cromwell. Maar More is een handige advocaat en hij weet net genoeg te zeggen om het onderzoek nergens toe te laten leiden. Uiteindelijk zet een gefrustreerde Cromwell Rich onder druk om een valse verklaring af te leggen over More, in ruil voor een goedbetaalde baan aan het hof. 

Het komt tot een zeer eenzijdige rechtszaak waarbij More veroordeeld wordt tot de dood. En even later eindigt de film dan ook als de bijl omlaag zwaait. 

Conclusie

Whew wat een film, geen worden dat deze allerlei prijzen in de wacht sleepte. 

Het is nog duidelijk te zien dat deze film gebaseerd is op een toneelstuk, met vrij lange en trage scenes, waarin alleen maar gepraat wordt. Maar Scofield, Shaw en McKern zijn allemaal enorme acteerkanonnen en weten met hun woorden en blikken de aandacht te grijpen. 

En het verhaal is ook spannend. Aan de ene kant de Koning, die uit alle macht probeert om het beste te doen voor zijn koninkrijk (en zichzelf?), door een zoon te verwekken. Aan de andere kant, een diep integere man, die gelooft dat hij alleen Gods plan kan volgen, ook als dat leidt tot nadeel voor hemzelf. 

En de film volgt ook hoe alles langzaamaan instort. Eerst heeft More nog argumenten, dan moet hij zijn baan opzeggen, dan volgt er een onderzoek, dan een gevangenschap en een show - proces en uiteindelijk de dood. En iedere keer probeert hij nog een ontsnappingsroute te vinden, tot dat uiteindelijk alleen de bijl nog rest. 

Zeker kijken als deze eens voorbij komt.