Bella Donna

Tijdens een heerlijke, ontspannende vakantie heb ik ook weer eens tijd om echt te lezen. Ik had weer een klassieker van Robert Hichens te pakken, Bella Donna. 

Robert Smythe Hichens schreef zijn boeken in de laat 19e en en vroeg 20e eeuw en van hem las ik al eerder The Garden of Allah (waarvan ik ook een verfilming heb gezien). Zijn boeken waren populair en zijn allemaal meerdere keren verfilmd, Bella Donna is drie keer verfilmd. Allemaal goede redenen om dit boek er eens bij te pakken. 

Spoilers

Het boek is uit 1909, maar het was allemaal een verrassing voor mij. 

Het verhaal begint met Mevrouw Chepstow, die een bezoek brengt aan Dokter Meyer Isaacson. Dokter Meyer Isaacson heeft al gehoord van Mevrouw Chepstow. Zij was ooit gehuwd met meneer Chepstow, maar begon een affaire met een andere man. Zij zette een scheiding in gang, maar voor zij kon trouwen met haar minnaar, overleed deze. En overladen met schande bleef Mevrouw Chepstow achter, zonder een man om haar te beschermen. Om aan geld te komen, begon zij steeds affaires met steeds nieuwe (en jongere) mannen, wat de schande natuurlijk alleen maar groter maakte. 

Met haar bezoek aan Dokter Isaacson maakt zij ook geen goede indruk op hem. Hij vindt haar maar werelds, ambitieus en materialistisch. Maar zij is verder niet ziek en heeft ook niet echt hulp nodig. Een beetje bevreemdt door haar bezoek, zet hij haar verder uit zijn hoofd. 

Progress - Watts

Dan blijkt dat Nigel Armine weer in het land is. Deze idealistische jongeman is na lange tijd in Egypte verbleven te hebben, weer terug in Engeland. Hij haalt zijn band aan met Isaacson weer aan. Dan blijkt dat hij kennis heeft gekregen aan een oudere vrouw, die wel heel veel tegenslag heeft gehad in het leven. Het blijkt Mevrouw Chepstow te zijn. Isaacson probeert zijn vriend nog te waarschuwen, maar Nigel Armine luistert niet naar zijn vriend. Binnen de korte keren maakt hij van Mevrouw Chepstow Mevrouw Armine en samen vertrekken zij naar Egypte, waar Nigel verschillende landbouwprojecten leidt. 

Nigel is een soort proto - ontwikkelingswerker en wil (geïnspireerd door het schilderij Progress van de schilder Watts) mensen in Egypte helpen aan een beter leven, voornamelijk door landbouwpraktijken te verbeteren. En hij is niet te beroerd om daarvoor zelf in de Egyptische modder te staan. En zo ziet hij zijn vrouw eigenlijk ook. Ze zit vol potentieel, dat nooit lekker tot bloei is gekomen. Maar onder zijn bezielende begeleiding zal ook zij tot (spirituele) bloei komen. 

In de felle Egyptische zon worden alle illusies weggebrand. Mevrouw Armine blijkt alleen met Nigel getrouwd te zijn omdat zij verwachtte dat hij het geld en landerijen van zijn kinderloze broer zou erven. Maar eenmaal in Egypte gaat dat niet door. Het nieuws komt dat zijn broer twee zonen kreeg. Bovendien wordt zij helemaal gek van de eenzaamheid op de Nijl - river en de Fayyum, waar alle landbouwprojecten zijn. Ze gaat op zoek naar een andere man, die beter bij haar materialistische karakter past. Zij vindt die man in de zeer rijke Egyptenaar Mahmoud Baroudi. 

Maar Baroudi is geen Westerse man, maar een onbegrijpelijke Oosterling. Zijn ideeën over de positie van vrouwen en liefdesrelaties zijn heel anders dan die van Mevrouw Armine. De spelletjes die zij normaal speelde met makkelijk te manipuleren jongemannen hebben geen vat op hem. Hoe zal deze driehoeksverhouding eindigen?

Conclusie

Ondanks dat dit boek zo oud is, vond ik het erg leuk om te lezen. We zien veel van de innerlijke wereld van de drie hoofdpersonen, Mevrouw Armine - Chepstow, haar man Nigel Armine en zijn vriend Meyer Isaacson. En ze zijn alle drie heel geloofwaardig. En de verschillen tussen hen, zowel qua karakter als qua ambities en wensen, zorgen voor veel spanning in het eerste deel van het boek, wanneer de intrige wordt opgezet. 

Wanneer gelukkig, pas getrouwd stel samen tijd op de Nijl doorbrengt, zakt het boek behoorlijk in. Het tempo gaat omlaag, het is wel duidelijk welke de kant de intrige zo een beetje op gaat en Hichens had baat gehad bij een stenge editor die flink wat tekst had weggesneden. Tegen het einde, wanneer de verschillende intriges tot een hoogtepunt komen, neemt de spanning van het begin weer snel toe.

Het verhaal deed mij ook enigszins denken aan Gone With the Wind, uit 1936, minder dan 30 jaar na dit boek geschreven. Een hoog - intelligente en ambitieuze vrouw kan alleen een positie in de samenleving krijgen door zich te verbinden aan een man (in plaats van haar eigen talenten in te zetten) en wanneer ze dan steeds voor de verkeerde man valt, valt langzaamaan haar leven in duigen.

Robert Smythe Hichens was homoseksueel in een tijd dat dat nog niet geaccepteerd werd (hij was onderdeel van de groep rondom Oscar Wilde. En tussen de regels door lees je dat ook wel terug in dit boek. Er wordt duidelijk gespeeld met genderrollen en verwachtingen van mannen en vrouwen in dit boek. Nigel Armine is duidelijk niet mans genoeg, vandaar dat hij huwt met een volstrekt ongeschikte vrouw (ouder dan hij, wereldwijs en ambitieus). Dat huwelijk loopt dan al snel spaak op de verschillende wensen van het echtpaar. Zijn relatie met de Joodse arts Meyer Isaacson lijkt veel meer op een werkbaar huwelijk. Hun vriendschap is erg diep en ze hebben op het vlak van normen en waarden veel meer gemeen. Vanwege Isaacsons Joodse afkomst is hij als minderheid altijd de ondergeschikte partij in gezelschap. En op de laatste pagina's is het Isaacson die met Nigel een huishouden voert.    

Als laatste minpunt was het boek behoorlijk racistisch en seksistisch, wat niet gek ik voor de tijd waarin het geschreven is. Er zijn duidelijk fundamentele verschillen tussen mensen van verschillende rassen en seksen en die verschillen zijn alles bepalend voor hun innerlijke motivaties. Op een gegeven moment wordt het wel erg idioot als rassen zich kennelijk houden aan moderne landsgrenzen en alle mensen altijd een perfect product zijn van een ras, sekse en klasse. 

Al met al een prima boek uit de oude doos.