Het eiland van Dr. Moreau

Toen we op vakantie waren in Comblain, hadden de eigenaren ook een kleine verzameling boeken achtergelaten, voor de geïnteresseerde lezers. En daar stond ook een exemplaar van een omnibus van H. G. Wells. Ik kende al wel enige werken van H. G. Wells, maar The Island of Dr. Moreau had ik nog nooit gelezen, terwijl dat natuurlijk een beroemd verhaal is. Daar kon ik deze vakantie mooi verandering in brengen.

The Island of Dr. Moreau werd voor het eerst gepubliceerd in 1896. H. G. Wells had eerder al The Time Machine gepubliceerd en hij bleef gefascineerd door wetenschap. Maar hij was niet geïnteresseerd in de technische mogelijkheden, maar juist in de sociale gevolgen van wetenschap. En dat komt hier ook naar voren.

Spoilers

Voor een roman die meer dan honderd jaar oud is, zou het niet moeten hoeven, maar voor de volledigheid waarschuw ik toch maar.

Het verhaal opent met Edward Prendick, een man met enige wetenschappelijke educatie, die schipbreuk leidt in de Stille Oceaan. Hij wordt gered, maar al snel weer overboord gezet door de Kapitein. Hij komt aan op een eiland en vertelt nu jaren later, over zijn ervaringen aldaar.

Prendick werd gered door Montgomery, ook een Engelsman en zijn bediende. Deze ziet eruit als een buitengewoon grote bruut van een man. Na wat soebatten mag Prendick op het eiland van Dr. Moreau blijven. Deze is de opdrachtgever van Montgomery en voert op de rust van het eiland allerlei experimenten op dieren uit. Prendick herinnert zich Dr. Moreau als een Engelse wetenschapper die na een groot schandaal over zijn voorliefde voor vivisectie de goede gemeenschap van Brittannië uit is gejaagd. Op dit eenzame eiland gaat hij verder met zijn gruwelijke experimenten.

Arm beest

Prendick wordt gehuisvest in een ruimte van het complex dat Dr. Moreau gebouwd heeft. Hij heeft geen toegang tot de experimenten van Dr. Moreau. Maar de volgende dag begint Dr. Moreau met experimenten op een Poema. Prendick kan de kreten van het arme beest niet aanhoren en besluit om in het oerwoud te wandelen die dag. Daar treft hij andere mensen. Deze lijken wel erg veel op zwijnen. In paniek vlucht hij weg, maar wordt door het oerwoud achtervolgt door een half menselijk, half dierlijk wezen, dat hij weet te verjagen. Later wil Montgomery geen verklaring geven.

De volgende dag gaat Prendick op onderzoek uit. Hij vindt een persoon, gewikkeld in verband. Hij trekt meteen de conclusie dat Dr. Moreau experimenteert op mensen en dat hij het volgende subject is. Prendick wordt betrapt en weggejaagd. Hij vlucht weer het woud in. Dit keer treft hij een soort Aap - Mens, die hem meeneemt naar een hele kolonie vol half menselijke, half dierlijke wezens. Ze hebben hun eigen gemeenschap gesticht en zelfs een primitief soort verering van Dr. Moreau, met regels.
Dr. Moreau en Montgomery komen Prendick halen, maar Prendick is nog steeds bang dat hij het volgende experiment zal zijn. Hij vlucht weer weg. Maar uiteindelijk weten Montgomery en Dr. Moreau hem toch te onderscheppen. De Beest-mensen zijn geen mensen die tot beest verworden zijn, maar juist beesten, die dankzij operaties op mensen lijken. Helaas hebben ze de vervelende neiging om in de loop der tijd weer te vervallen tot hun dierlijke aard.

Uiteindelijk loopt het verkeerd af. De dieren die van oorsprong roofdieren waren kunnen geen weerstand bieden aan jagen, doden en vlees eten. Hiervan worden ze zo mogelijk nog agressiever. Een heeft genoeg van de martelingen en weet Dr. Moreau te doden. Montgomery, een alcoholist, introduceert de alcohol ook bij de Beest-mensen, wat de problemen alleen maar erger maakt. Uiteindelijk is Prendick de enige mens op het eiland, en worden de Beest-mensen steeds agressiever.

Prendick weet een laatste reddingsboot te vinden en onderneemt de reis naar huis. Dan wordt hij opgepikt door een andere boot en thuisgebracht. Eenmaal thuis kan hij niet meer aarden in de menselijke gemeenschap. Iedereen lijkt we dierlijke trekken te hebben. Hij leidt een teruggetrokken bestaan.

Conclusie

Dit was een eng verhaal! Omdat Prendick vast zit op een eiland en lange tijd niet door heeft wat er gaande is, komt het allemaal erg claustrofobisch over. Hij moet wel vertrouwen op Dr. Moreau en Montgomery, terwijl vanaf het begin af aan duidelijk is dat zij hun eigen geheimen hebben en hun eigen problemen.
Verder zijn de Beest-mensen ook net menselijk genoeg om eng te zijn. Ook zij zijn ontwikkeld genoeg om eigen agenda's en geheimen te hebben. En hoewel zij Dr. Moreau vereren als een goed en vele taboes kennen, blijkt toch dat het breken van de taboes steeds aantrekkelijker wordt.

Lees zeker eens wanneer je de kans krijgt.