Op vakantie had ik ook tijd om weer eens boeken te lezen, zoals The English Patient van Michael Ondaatje. Dit boek uit 1992 is in 1996 al eens verfilmd en ik kan me herinneren dat ik hem toen eens gezien heb. En nu dan eens het boek lezen, waar het allemaal mee begonnen is.
Spoilers
Het boek springt veel door de tijd en het duurt even voor duidelijk wordt wat er aan de hand is. Tijdens de
Bevrijding van Italië door de geallieerden, blijft Canadese verpleegster Hana achter in een gebombardeerde villa om te zorgen voor een zwaar gewonde man, die als gevolg van zijn verwondingen niet meer weet wie hij is. Hij claimt een Engelsman te zijn en daarom wordt hij verzorgd door de geallieerden.
In de loop der tijd komen ook David Caravaggio (een valse naam) en Indiase explosievenopruimer Kip terecht in de Villa. David kende de (inmiddels overleden) vader van Hana en Hana wordt verliefd op Kip. Hana leest de Engelse Patiënt steeds voor uit de boeken uit de villa en zijn eigen exemplaar van Herodotus. Langzaam laat de onbekende man steeds meer los over zijn verleden.
In de jaren '30 was de man onderdeel van stel internationale archeologen, die in de woestijn van Egypte allerlei onderzoek deden naar oasen en karavaanroutes, waaronder de
Grot van de Zwemmers. Egypte was toen natuurlijk een Britse kolonie en WOII hing al in de lucht. Nationale en patriottische sentimenten worden steeds sterker, maar de onderzoekers willen zich daar niet mee bezig houden. Wanneer dan een van de onderzoekers, Geoffrey Clifton zijn vrouw Katherine naar Egypte brengt, veranderen de verhoudingen tussen de onderzoekers definitief.
In de huidige tijd realiseert David zich dat hij de Engelse Patiënt kent, en dat deze misschien wel verantwoordelijk is voor het feit dat David gevangen is genomen, gemarteld is en dat de Duitsers informatie kregen over Britse troepen in Egypte tijdens de
Noord Afrikaanse Veldtocht. Hij wil erachter komen wie de Engelse Patiënt dan echt is. En daarvoor geeft hij hem steeds meer morfine. En onder invloed van de drugs begint de Engelse Patiënt te babbelen.
De Engelsman geeft toe dat hij eigenlijk de Hongaar Graaf Almásy is. En hij begon een affaire met Katherine Clifton. En toen haar man Geoffrey daar achter kwam, probeerde deze een moord - zelfmoord uit te voeren, door zijn vliegtuigje met hemzelf en zijn vrouw erin te laten neerstorten op het archeologisch basiskamp van Almásy. Maar dat ging mis en Geoffrey stierf en Katherine raakte ernstig gewond. Almásy bracht haar onder in de Grot van de Zwemmers, en ging op zoek naar hulp.
Maar de Britten in Egypte waren op de hoogte van zijn affaire met Katherine. En wanneer hij opduikt in El Tag, wordt hij gevangengenomen en ondervraagd, als buitenlander. Hulp voor Katherine komt te laat.
Jaren later weet Almásy Duitsers door de Libische en Egyptische woestijn te loodsen en zo weer in de buurt van de Grot van de Zwemmers te komen. Daar vindt hij het lichaam van Katherina en vlucht daarmee in een vliegtuigje. Dat stort later neer en Almásy raakt daarbij ernstig verwond en beland uiteindelijk in een Italiaanse villa.
Conclusie
Dit boek roept een hele dromerige sfeer op. De vier oorlogsveteranen weten een redelijke idyllisch huishouden te realiseren, waar afkomst en nationaliteit er weinig toe doet, te creëren in de Italiaanse Villa. Maar na verloop van tijd dringt de echte wereld door middel van oorlogsherinneringen en wereldgebeurtenissen toch weer binnen, en alles spat uit elkaar. En dat is eigenlijk een herhaling van Caïro, tien jaar eerder. De Archeologen creëerden daar ook een samenleving waar nationaliteit er niet toe deed, maar een persoonlijke en wereldgebeurtenissen gooiden daar ook roet in het eten.
Verder is dit boek ook een aanklacht tegen de gruwelijkheden van een oorlog. Hana is verpleegkundige en heeft de ene jonge man na de andere zien sterven aan de meest gruwelijke verwondingen in de verschillende hospitaals waar ze gewerkt heeft. Ze is nog geen 25 en heeft al haar vader, haar partner en haar kind verloren. David was een playboy en werd de oorlog ingezogen waarbij hijzelf gruwelijk gemarteld is en hij vele vrienden heeft verloren. Kip riskeert zijn leven voor zijn koloniale overheerser en ziet ook de ene na de andere collega overlijden. En de man zonder naam is ook alles kwijtgeraakt, dankzij de oorlog.
Een prima boek om eens uit de bibliotheek te halen. En misschien ook de film er weer eens bij te pakken.
