Gawain and the Green Knight

Nadat ik laatst een film van Stephen Weeks heb gezien, wilde ik meer van zijn hand zien, zoals Gawain and the Green Knight (1973). Dat is een oud, ridderverhaal en is al vaker verfilmd (en in hier besproken). Zo heb ik de versie uit 1991 gezien en vorig jaar nog de versie van David Lowery. En het is allemaal gebaseerd op een 14e eeuwse Ridderroman, die bomvol zit met allerlei symboliek ten aanzien van complexe thema's als dood en wedergeboorte, heidendom versus Christendom en de waarden van het ridderschap.

In het kader van mijn langlopende Pendragon campagne en mijn plan van een aantal jaar geleden om Koning Arthur - films te zien, mag hij niet ontbreken natuurlijk.  

Deze versie is met Murray Head (oudere broer van Anthony, van Buffy), Nigel Green in zijn laatste film (Jason and the Argonauts, Masque of the Red Death) en Ciaran Madden. Verder is dit een Britse productie en zie je overal bekende Britse koppen opduiken, zoals Anthony Sharp (The Rivals of Sherlock Holmes), Tony Steedman (The Rivals of Sherlock Holmes), Pauline Letts (Tinker, Tailor, Soldier, Spy), Richard Hurndall (I, Monster, Father Brown). En het verhaal wordt verteld door Ian Richardson (The Hogfather, Tinker, Tailor, Soldier, Spy). 

Spoilers

Voor een verhaal uit de 14e eeuw, dat hier al meermalen is besproken, zou het niet nodig hoeven zijn, maar vooruit. Let op. 

Winter

De film open en de verteller (Richardson) verhaalt hoe het Rijk van de Koning (nooit expliciet Koning Arthur) nu vrede kent en dat de ridders van de Koning niet meer zo heldhaftig zijn als eerst. Tijdens een kerstdiner valt de Koning (Sharp) hierover uit naar zijn beschaamde ridders. Er zal geen eten geserveerd worden, tot de ridders hebben laten zien dat zij nog steeds heldendaden kunnen verrichten. 
Gelukkig komt de Groene Ridder (Green) te paard de ridderzaal binnen. Hij is gekleed in groen en zwiept een grote bijl heen en weer. Hij wil een Kerst - spel spelen, om de tijd tussen Kerst en Oud & Nieuw door te komen (Ik herken dat gevoel volledig). Hij zoekt een ridder, die zijn hoofd af kan hakken. Dan is het wel de bedoeling dat die ridder over een jaar naar het huis van de Groene Ridder komt, zodat de Groene ridder zijn hoofd af kan hakken. 

Alleen de jonge Gawain (Head) is dapper genoeg om deze uitdaging aan te nemen. Hij hakt het hoofd van de Groen Ridder eraf. Deze pakt zijn hoofd weer op en maant Gawain om volgend jaar op tijd in de Groene Kapel te zijn. De kleur groen zal hierbij de weg wijzen. 

Iedereen is verbijsterd door deze ontwikkelingen en Gawain gaat op pad met zijn trouwe schildknaap Humphrey (Leland).  

Voorjaar

Gawain trekt door het land, op zoek naar de Groene Ridder. Hij komt bij een put, en moet water uitstorten over een rots. Dan verschijnt een ridder (met een groene pluim in zijn helm), die hem aanvalt (Ywain, de ridder met de Leeuw). Gawain weet deze Zwarte Ridder ernstig te verwonden. De Zwarte Ridder vlucht terug naar het Land van Lyonesse. Daar sterft hij en zijn Koningin (Letts) zweert wraak op zijn moordenaar. 

Sir Gawain trekt verder en komt aan in Lyonesse, waar hij meteen herkend wordt als de moordenaar van hun heer. Ze zetten Gawain meteen gevangen. Maar een mooi meisje, Lynette (Madden) speelt hem een ring toe, waarmee hij kan ontsnappen. Hij vlucht en laat Lynette achter. Lyonesse lijkt verdwenen.  

Zomer 

Tijdens zijn omzwervingen hoort Gawain over een Gekke, Wijze Man, die altijd groen draagt (Bayldon). Deze vertelt Gawain dat hij de Groene Ridder kan vinden in de Groene Kapel, maar hij kan niet vertellen waar die Kapel dan is. Ondertussen vindt hij Lynette, die wordt prompt ontvoerd door Oswald (Lacey), de griezelige zoon van de roofridder Fortinbras (Steedman). Gawain en Humphrey zetten de achtervolging in. 

Dan komt ridder Bertilak (Hardy) op het toneel, hij is een naburige ridder en niet blij met Fortinbras. Terwijl Fortinbras en Bertilak alleen oog hebben voor elkaar, wil Gawain Lynette meenemen. Maar Lynette lijkt hierbij om te komen in een brand, en Gawain kan maar net ontsnappen. 

De dood van Lynette stort Gawain in een diepe depressie. Hij vindt zelfs de missie naar de Groene Ridder niet meer interessant. Hij laat zelfs Humphrey achter. 

Herfst

Gawain zwerft door het land en komt aan bij het kasteel van Ridder Bertilak. Daar wordt hij gekleed als een ridder en gaat ter kerke. Lynette blijkt ook nog te leven en hij krijgt van haar een groene gordel. Wanneer Gawain weer helemaal in het reine is met zichzelf, gaat hij op zoek naar de Groene Ridder, om dit spel af te ronden. Helaas komen ze weer Fortinbras tegen, dit keer leidt dat tot een gevecht met de Rode Ridder, kampioen van Fortinbras. En daarna nog tegen Fortinbras zelf. Na een zware strijd wordt Fortinbras verslagen. 

De Groene Ridder verschijnt. Na nog een stimulerende kus met Lynette, gaat Gawain mee met de Groene Ridder. In een grot onder de grond staat een groot hakblok klaar. Na nog een gebed staat de Groene Ridder klaar. Hij heft zijn bijl en hakt! Maar hij hakt alleen de groene gordel van Lynette van de nek van Gawain. Gawain denkt dat hij zo aan de voorwaarden van het spel heeft voldaan, maar de Groene Ridder is het daar niet mee eens. Gawain is bang dat hij nu alsnog strijd moet leveren met de Groene Ridder. Maar de Groene Ridder veroudert nu snel en vergaat in de grond van de Groene Kapel. 

Een opgewekte Gawain keert terug naar huis, met Lynette.  

Conclusie

Voor een film die overduidelijk met een beperkt budget gemaakt is, is deze nog niet verkeerd. Murray Head is leuk als jonge, naïeve ridder, die op reis gaat, avonturen meemaakt en daarmee volwassen wordt. Nigel Green is erg goed als Groene Ridder. De plaatjes van verlaten Brittannië en Middeleeuwse kastelen zijn erg mooi. Maar het is wel erg duidelijk dat er geen geld was voor al te veel special effects, effectieve vechtscenes en bloed. 

Waar ik meer moeite mee heb, is hoe deze verfilming afwijkt van het oorspronkelijke verhaal, waarmee de boodschap van het eerdere verhaal geheel het raam uitgaat. 

In de oorspronkelijke romance wordt Sir Gawain verleid door de echtgenote van Sir Bertilak en is het een grote, morele misstap van hem om de groene gordel aan te nemen, daarover niets te zeggen tegen Sir Bertilak en het ding mee te nemen naar zijn test met de Groene Ridder. In deze film is de gordel een cadeau van zijn vriendinnetje, en kleeft er helemaal geen morele ambiguïteit aan zijn bezit van de gordel. Verder is er dus ook geen Vrouwe Bertilak en geen connectie tussen Sir Bertilak en de Groene Ridder. 

En in de oorspronkelijke romance is Sir Gawain zeer expliciet een zeer Christelijke ridder en leeft hij (zo goed als hij kan) volgens de idealen van Christendom, Ridderlijkheid en Beschaving. En de Groene Ridder is juist een vertegenwoordiger van heidendom en chaos. De film sluit af met de opmerking dat de Heidense Goden van de natuur de Groene Ridder gezonden hebben om van Gawain een betere ridder te maken. Ook niet helemaal zoals het oorspronkelijke verhaal bedoeld was. 

De connectie tussen het verloop van de seizoenen en de ontwikkeling van Gawain als ridder was dan wel weer leuk gedaan. In de lente is alles nog vol potentie en hoopvol en komt hij zijn vriendinnetje Lynette tegen. In de zomer komen de eerste (fysieke) tegenslagen, die Gawain met fysieke kracht weet te overwinnen. In de herfst wordt Gawain geconfronteerd met verlies en de dood, waar zijn fysieke kracht niets uithaalt. Maar door vast te houden aan de normen van Christendom en Ridderlijkheid, weet hij deze uitdagingen ook te boven te komen. En in de winter is de cirkel weer rond en verslaat hij de Groene Ridder. 

Erg leuke film, gratis te zien op Youtube, grijp je kans.