She Who Must Be Obeyed

Een tijdje geleden heb ik weer een hele slechte film opgeduikeld. Het gaat om She (2001) van Timothy Bond. Aan de cover alleen al dacht ik dat het niet veel kon zijn, maar ik heb lang geleden de roman "She" van H. Rider Haggard eens gelezen en dat was een fantastisch avonturenverhaal. En "She" is vaker verfilmd (in 1935 en 1965). Dus ik was toch wel geïnteresseerd.

Het beloofd niet veel goeds. 

De film had mij wat onbekende mensen in de hoofdrollen, zoals Ian Duncan, Ophélie Winter, Marie Bäumer en Edward Hardwicke. Maar in wat kleinere rollen kwamen dat toch weer namen voorbij van bekende mensen, vroeg in hun carièrre, zoals Götz Otto (Pillars of the Earth, Iron Sky) en Christoph Waltz (Django Unchained, Spectre).

Spoilers

Het oorspronkelijke verhaal is alweer uit 1886, maar deze verfilming geeft er toch een eigen draai aan. 

De film opent met een regenachtige nacht. Een man (Waltz) en zijn kleine zoontje melden zich bij een vriend (Hardwicke). De man, Michael Vincey, is op sterven na dood. Hij wil zijn zoon Leo en laatste spullen in bewaring geven bij zijn vriend Ludovic Holly. Dan sterft hij. 

De film spoelt twintig jaar vooruit met een leuk shot over een serie foto's. Leo Vincey (Duncan) is inmiddels een knappe jongeman, die als avonturier de wereld rondreist. Nu is hij 25 geworden en wil hij de erfenis van zijn vader bekijken. Dit zijn een kaart en wat potscherven, waarin gesproken wordt over She Who Must Be Obeyed. 

Vincey begint te dromen van een mooie blonde vrouw (Winter), die vraagt dat hij naar haar toekomt. Ze noemt hem Kallikrates. Vincey wil meteen op zoek naar deze dame en de laatste reis waar zijn vader mee bezig was. Hij overtuigt Holly om samen op pad te gaan naar Samarkand, in elk geval (een tripje van ca. 6.000 km). En van daaruit verder te kijken naar wat ze kunnen vinden. Vanuit Samarkand trekken ze steeds verder de achterlanden van het Hisor gebergte in. 

Al snel raakt de groep hun gidsen kwijt, maar dapper trekken ze verder. Dan worden ze opgepikt door een stel primitieve krijgers, die zichzelf de Amahaggar noemen. Tot hun grote schrik hebben vrouwen hier de leiding. De mannen worden meegenomen naar het dorp. Daar toont Roxanne (Bäumer) interesse in Vincey en ze beginnen een relatie. 

Maar niet alles is koek en ei. Er zijn een soort priesters van de Duistere Goden, die de nieuwkomers willen offeren. Maar She wil dat alle buitenlanders naar haar gebracht worden. Daar blijkt She natuurlijk de vrouw uit de dromen van Vincey te zijn. Maar hij is inmiddels al volgens de lokale gebruiken getrouwd met Roxane, die hem niet zomaar wil laten gaan. 

In een visioen laat She zien dat Vincey in de tijden van Alexander de Grote eigenlijk Kallikrates was. Hij had een affaire met een Egyptische prinses, wat She niet kon hebben. Zij doodde Kallikrates en sindsdien wacht zij tot hij herboren wordt en ze hun relatie voort kunnen zetten. Vincey twijfelt. She is beeldschoon en hij droomt al langere tijd van haar. Desondanks lijkt ze ook niet geheel stabiel te zijn. En ze had er indertijd geen problemen mee om het object van haar affectie uit de weg te ruimen. En Roxanne is ook goed voor hem geweest. 

She vindt dat Roxanne een probleem vormt en ze moet dus uit de weg geruimd worden. Haar luitenant Atilla (Otto) zal Roxanne in het vuur verbranden. Vincey kan dit niet zomaar over zijn kant laten gaan. Het komt tot een strijd. 

Dan besluit She om Vincey het Vuur van Leven te laten zien, dan kunnen ze samen eeuwig leven en regeren over haar rijk. Dan zal hij Roxanne wel vergeten. Maar wanneer She voor de tweede maal in het vuur stapt, om te laten zien dat het niet gevaarlijk is, vergaat zij al snel tot as (In een vrij gruwelijke scene, The Raiders of the Lost Ark is er niets bij). Vincey en de rest moeten nu vluchten. Het hele rijk stort in!

Zonder She, maar ook zonder Roxanne keert Vincey terug naar Engeland. Ouder en wijzer. 

Conclusie

Een beroerde film, kijk maar niet. Tenzij je een overzicht wil hebben van het vroege werk van Christopher Waltz of zo. 

De film wijkt op verschillende belangrijke punten af van het verhaal van H. Rider Haggard en wordt daarmee zwakker. Wat het verhaal van H. Rider Haggard zo indrukwekkend maakte was dat het aan de ene kant een avonturen - mysterie was (waarom heeft de familie Vincey eeuwenlang een soort opdracht doorgekregen van vader op zoon? Wat is er te vinden in Donker Afrika?). Maar aan de andere kant speelde het verhaal ook met allerlei sociale angsten van de Laat-Victoriaanse periode. 

Het Koloniale Rijk van de Britten was inmiddels wel over zijn hoogtepunt heen. De onderdanen eisten meer en meer macht en invloed voor zichzelf op. Was dit dan het einde van het Keizerrijk waar de zon nooit onderging? Zouden de inboorlingen zichzelf willen regeren? Zouden we dan niet allemaal aan barbarij ten ondergaan? In het boek zijn de Amahaggar kannibalen. Dat is wat de Britten te wachten staat, tenzij ze hardhandig beschavend optreden (Bijvoorbeeld Shaka Zulu en zijn koninkrijk waren nog maar kort geleden ten onder gegaan). 

Vrouwen eisten een belangrijker rol op voor zichzelf in de samenleving, met bijvoorbeeld de strijd om stemrecht en deelname aan het (betaalde) arbeidsproces. Wat in het boek verbeeld wordt door zowel Ustane (Roxanne in de film) als She. Zij kiezen hun eigen partners, hebben beschikking over eigen economische middelen en wagen het zelfs om te regeren. 

Daar kwam Darwin nog eens bij. In zijn evolutie-theorie kende hij een belangrijke rol toe aan vrouwen. Het zijn de vrouwen die een partner selecteren op basis van de prestaties/ uiterlijkheden van het mannetje. Zo dit ook voor mensen gelden? Zouden bepaalde mannen misschien helemaal zo aantrekkelijk niet zijn? En wat zou het betekenen wanneer vrouwen (nog meer) macht zouden krijgen?

Esther Godfrey vertelt het allemaal veel beter. 

In deze film speelt de actie zich niet af in Afrika, zoals in het boek, maar in het Nabije Oosten en het voormalige Rijk van Alexander de Grote (net als bijvoorbeeld in The Man Who Would Be King). De Amahaggar zijn daarmee blank, waardoor de hele racistische ondertoon van het boek het raam uitgaat. 

Verder is She nauwelijk slecht te noemen, hooguit beperkt en jaloers. Alle kwade daden worden overgelaten aan het nieuwe karakter van Atilla. In het boek was She zonder enige verontschuldiging de in- en inslechte Koningin van de Amahaggar. Ze had er geen enkel probleem mee om mensen ter dood te veroordelen of zelf te doden. Haar eeuwig bestaan had haar gevoel voor menselijkheid volledig verwijderd. En toch was ze waanzinnig aantrekkelijk voor alle mannen. 

Dus nee, doe iets anders met je tijd. Nu ben ik wel benieuwd naar de eerdere verfilmingen van dit verhaal.